کچغو د مسجد درې یو له مشهورو کلیو څخه دی؛ دا د ګربت د غره په لمن کې یوه ګڼ مېشته سیمه ده چې کابو پېنځه سوه کورنۍ په کې ژوند کوي، سخته کول، بیانان، سنډو، ګل مري، دربند، ولیتکه او مغل کوټ ورته څېرمه کلي دي، په ورستیو وختونو د دې کلي منځ څخه د سیداباد ولسوالۍ اړوند ونخي سیمې ته سرک هم واوښت چې دوه ولسوالۍ سره نښلوي خو د ترڅنګ هغه څه چې موږ یې په خپله څېړنه کې را نغاړو هغه د دې سیمې نوم (کچغو) دی چې جوړښت یې له دوه کلیمو کچ او غو څخه منځ ته راغلی دی.
۱- کچ
دا کلیمه چې له بڼې یې ښکاري د پښتو ژبې د کڅ کلیمه وي ځکه د پښتو هغه اسمونه چې له ځان سره د (څ) توری ولري دري ژبې ته په اوښتو کې(چ) په توري بدلیږي لکه څا، څادر او نور چې په چاه او چادر اړول کیږي یا په بله بڼه کڅ هغه کلیمه ده کومه چې د دوه سیندونو تر منځ پراته کلي ته ویل کیږي، دا نوم تنها تر سیندونو پورې نه محدودیږي بلکې دا اسم موږ په غرونو کې هم موندلی شو دا په دې تعبیر سره هغه کلی چې د دوه غرونو په منځ کې اباد شوی وي خو د دې ادعا ریښتنوالي لپاره د رشاد صاحب هغه لیکنې ته اشاره کوم کوم چې بلند قاش یې بلند کڅ بللی دی او دې تر څنګ اوسنی کارېدونکې کلیمه کوڅه چې په دري کې کوچه ده له همدې کڅ را وتلې ده.
دې تر څنګ ځینې وختونه دا هم عامه ده چې د (چ) توری د په (ج) توري واوړي یا دا چې د کچ کلیمه د په کج واوړي کومه چې زیاتې ماناوې لري خو موږ یې تنها د زوایې یا د کونج مانا را اخلو.
۲- غو
د یاد شوې کلیمې څخه موږ دوه تعبیرونه را اخستلی شو،
الف – غو (غوښی یا غاښی):
که چېرته د ځمکې بڼې ته نظر وکړو که څه هم مو مخکې ورته اشاره وکړه چې د کلي کې یو لوی کوتل شته چې د مسجد دره د ونخي د درې سره نښلوي چې په ورستیو کې ترې سرک اوښتی خو مخکې د پلي تک لاره وه خو د تورو په لنډون او د لهجې له مخې په غو اوښتی دی دا په اصل کې غاښی دی.
ب – غو (غر):
دا کلیمه د غره اوښتې بڼه ده ځګه په مختلفو اړونده ژبو کې غره ته ګره، ګري، ګار، ګهر، کوه او نور ویل کیږي نوله همدې مخې دا کلیمه د فزیکي لید په مرسته هم غره ته نږدې نوم دی کوم توپیر چې په کې لیدل کیږي شاید د لهجو او املایي تېروتنو اغېز وي.
د پورته څېړنې په ترسروالي دې پایلې ته رسېږو چې دلته کچغو (کچ) د (کڅ) او غو د (غاښي) یا د په مانا کره ښکاري ځګه چې مخکې تر دې چې دلته کلي اباد شي په ناو کې پورته ختلی کوتل موجود وچې کڅ غاښی یې نومولی وو کله چې کلی دلته اباد شو هماغه نوم يې ځان ته رانقل کړ.
وروستي