سياسي ګوندونو افغان حکومت په مېلېونه ډالر تاواني کړ
ډاکټر نېک محمد ويال
افغانستان د نړۍ د وروسته پاتې هېوادونو په ډله کې دی. د نړۍ پرمختللي او وروسته پاتې هېوادونه د تفکيک ځانګړنې لري، چې يو له بل څخه په همدې ځانګړونو توپيريږي.
په وروسته پاتې هېوداونو کې
جګړه وي؛
خلک يې سره وېشلي وي؛
د پرديو په لاس کې وي؛
د پرديو لاس وهنې وي؛
اقتصادي، سياسي او امنيتي وضعيتونه يې کړکېچن وي؛
په ادارو کې يې فساد شتون لري؛
د ښځو پر وړاندې تاوتريخوالی په کې لوړ وي؛
د صادراتو پر ځاي يې تکيه پر وارداتو وي؛
کرنه يې وروسته پاتې او پر پخواني سېسټم وي؛
بهرنيو مرستو ته اړ وي؛
د زده کړو کچه په کې ټېټه وي؛
سياست يې چټل او غولونکی وي؛
او ورته نورې لسګونه ځانګړنې وروسته پاتې هېوداونه لري، چې پرمختللي هېوادونه بيا پر دغه ستونزو بريالي شوي وي. وروسته پاتې هېوادونه هم په دې هڅه کې وي، چې پورته يادې ځانګړنې له لاسه ورکړي او د نړۍ په پرمختللو هېوادونو کې وشمېرل شي. له دغه ستونزو څخه وتل کومه اسانه کړنه نه ده. لوړ هوډ، يووالي ډير وخت او ډېر کار ته اړتيا لري. خو که چېرې وروسته پاتې هېوادونه په ځينو وختونو کې په نه امکاناتو د نړۍ د پرمختللو هېوادونو پېښې او تقليد کوي، نو بيا يې د ګټې پر ځای زيان زيات وي.
افغانستان هم د نړۍ د وروسته پاتې هېوادونو څخه دی، چې د نړۍ د پرمختللو هېوادونو تقليد يې د ګټې پر ځای تاواني کوي. افغانستان دغه تاوان د ولسي جرګې په دغه ټاکنو کې وکړ او لامل يې هم د هېواد سياسي ګوندونه وو.
سياسي ګوندونو د هېواد بنسټېزې ستونزې او نورې نيمګړتياوې په پام کې ونه نېولې، بلکې دواړه پښې يې په يو بوټ کې دننه کړې او په بايو مټريک سېسټم يې د ټاکنو د تر سره کولو ټېنګار وکړ. سياسي ګوندونو له ډېر فشار او بغاوت وروسته حکومت په دې اړ کړ، چې له بهرنيو څخه په سوال د اخېستل شوې پيسو څخه په مېلېونونه ډالر ولګوي او ټاکنيز سېسټم بايومټريک کړي.
په افغانستان کې له بايومټريک نوم سره هم ډيری خلک نااشنا دي، کارونه او ګټه اخېستنه خو په ځای پرېږده. افغان حکومت په مېلېونه ډالر جرمني ته ورکړل او د ټاکنو لپاره يې بايومټريک دستګاوې واخېستې.
کله چې حکومت بايومټريک دستګاوې راوړلې، نو د سياسي ګوندونو غږ هم چوپ شو او هغه زور يې؛ چې له افغان ولس او افغان حکومت سره کولو بريالي او دوی په کې زورور شول. د ټاکنو ورځ را ورسېده. بايو مټريک دستګاوو ستونزې درلودې. په کور دننه داسې کوم څوګ نه وو، چې دغه دستګاوې برابرې او سمې کړې او نه هم دا شونې وه، چې بېرته جرمنې ته ولېږل شي، چې ستونزې يې حل شي.
بایو مټريک دستګاوو د ساعتونو - ساعتونو لپاره ټاکنې وځنډولې او همدا دستګاوې لامل شوې، چې د لومړي ځل لپاره ټاکنې دويمې ورځې ته ورسيږي. د بايومټريک دستګاوو په اساس د ټاکنو په لومړۍ او دويمه ورځ ټاکنې ګډوډۍ، له درغليو ډکې او بې ترتيبه شوې.
دا هېواد بې څښتنه دی او څوګ په کې مسووليت ته غاړه نه ورکوي. که چېرې مسووليت منل په کې مروج او لازمي وای، نو نن به حکومت او ولس له سياسي ګوندونو دا پوښتنه کړې وای، چې په لنډ او تنګ وخت کې مو د بايومټريک پر سېسټم ټېنګار درلود، نو نن بايد د يادو دستګاوو منفي اغېز هم ومنئ. مالي لګښت هم په غاړه واخلی او دا چې د يادو دستګاوو د منفي اغېز له امله ټاکنې بې نظمه شوې، ولس ته يې ځواب ورکړئ.
همدې سياسي ګوندونو افغان حکومت او افغان ولس په مېلېونه ډالر تاواني کړ او همدوی به سبا د ټاکنو د پايلو په اړه نورې نخرې کوي.
