سقط جنین قتل است و مرتکب آن جنایت کار و وحشی ..
سقط جنین، به معنای پایان یافتن حمل و دوران رشد تکامل طفل خوانده می شود که زندگی نوزاد در آن جریان دارد، هرچند در اکثر اوقات به لحاظ تخصصی، خاتمه یافتن حامله بود به واسطه‌ی جراحی یا خارج کردن جنین از رحم (پیش از آنکه قادر به ادامه حیات باشد) را سقط جنین میگویند، سقط جنین یا بصورت خود به خود رخ می‌دهد که به آن معمولاً سقط جنین غیرعمدی (ناخواسته) گفته میشود، یا میتواند عامدانه باشد. که عامده بودن آن جرم و جنایت خوانده شده است .
دوستان عزیز این مطلب را بخوانید بسیارهم مهم سرنوشت ساز است هرچند طویل نوشته شده است اما از بهر دانستن ظلم وجنایتی که توسط والدین در مقابل طفل نوزاد در رحم صورت می گیرد مکلفیت حقوقی وشرعی داریم . وبصفت شاگرد حقوق خود رادرجهت رسانیدن این پیام به دیگران مکلف دانسته قدری تلاش نمودم امید است مورد استفاده قرار گیرد.
اصطلاح سقط جنین اغلب به سقط جنین خود خواسته یا قصدی و یا رهایی از حمل اطلاق میشود. مسئله سقط جنین همواره نزد دانشمندان حقوق جزا به عنوان یکی از موضوعات اساسی حقوق جزا مطرح بوده است.
برخی فمینیست ها این پدیده ی اجتماعی خشن و وحشیانه را به طور مطلق پذیرفته و معتقد به آزادی بی قید و شرط آن هستند. در مقابل، بعضی بر اساس آموزه های دینی، سقط جنین را تحت هیچ شرایطی مجاز نمی دانند.
در نظام حقوقی افغانستان که قوانین و مقررات آن برگرفته از حقوق اسلامی می باشد، برخلاف نظام های حقوقی جوامع غربی که سقط جنین را نشانه افتخارآمیز شخصیت و آزادی زن می دانند، این عمل را حرام و مطابق قانون جزا، دارای مجازات دانسته است.
در این نوشتار پس از بررسی حق حیات به تعریف سقط جنین پرداخته و موضوعات دخیل در این مبحث را پی خواهم گرفت.
جنین :
حق حیات، جنین، سقط، فقه مقارن، حقوق اخلاقی جنین، مجازات، ارکان جرمی.
مقدمه
نخستین حقی كه در قرآن كریم برای انسان مطرح شده است، حق حیات و زندگی است. درهدایات قرآن، نابودی حق حیات به ناحق، برابر است با نابودی همه جامعه. صحبت ما در این مقاله روی حق حیات موجوداتیست که نا خودآگاه قبل از ولادتشان از آن محروم میگردند.
اینجاست که آزاد اندیشان با نگاه ژرف به موضوع و یاد آوری روزهایی تلخ تاریخی که انسان ها زنده به گور میشدند و نیز در برخی از جاها هم اکنون میشوند، رنجیده خاطر میگردند. آری حیات٬ نخستین حقی است که در قرآن كريم براي انسان مطرح شده است.
همانطوریکه در نگاه قرآن گفته شده است، نابودي حق حيات به ناحق، برابر است با نابودي همه جامعه.( مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا . سوره مائده آیه ۳۲) ترجمه ( هركس ديگري را جز براي قصاص يا مبارزه يا فسادگري بكشد، گويا که همه مردم را كشته است)؛ با این مستند، نخستين و مهمترين حق طفل جنيني، حق حيات و زندگي است که این امر در قانون اساسی کشور ما در ماده ۲۵ آن آمده است و زندگی را یک موهبت الهی دانسته که حق طبیعی همه انسانها میباشد.
باب اول : حق حیات از دیدگاه اسلام
آیات مبارکه قرآن کریم: " وَمَن يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا " یعنی هر کس انسان مومنی را از روی عمد به قتل برساند، سزای او جهنم است و آن جا همیشه خواهد بود و خشم و لعنت خدا بر او باد و خداوند برای او عذاب بزرگی را فراهم کرده است، همچنین آیه ی " وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالحَقِّ و... " به کشتن نفس محترمی که خداوند کشتن او را حرام نموده است، مبادرت نورزید، این آیات صراحتا بر حرمت قتل نفس محترم تاکید دارند و به علت این که سقط نمودن جنینی که روح در وی دمیده شده است، به مثابه قتل نفس یک انسان محترم است.
سقط جنین مطلق نامشروع و قتل به شمار میرود. ما با توسل به عقل نیز میفهمیم که سقط نمودن موجودی که قدرت دفاعی از خود ندارد از نظر حقوقی اشکال داشته و مطابق به قوانین جزایی عامل آن باید مجازات گردد؛ لذا با وصف آیات صریح قرآنی و معقوله عقلی یا بنای عقلایی، به این نکته نایل میگردیم که سقط جنینی که در بطن زن قراردارد و فاقد هر گونه حالت دفاعی از عدم حیات خود است مجاز نیست و حرام بوده و مجازات دنیوی و اخروی در پی دارد.
از منظر حقوق و شریعت اسلامي، حفظ جان و حق حیات جنين مانند حفظ جان ساير افراد لازم و واجب است و قتل آن جز در موارد استثنايي ممنوع و حرام است. در حقوق اسلام با توجه به اهميتي كه حيات جنین دارد، قوانين سنگيني براي متعرضين و پايمال كنندگان این حق پيشبيني و مجازات سنگيني براي آن در نظرگرفته شده است.
طوریکه با مسئله سقط جنين به شدت برخورد شده و اين عمل اصولا جرم پنداشته شده و مرتكب، به مجازاتهاي مقرر محكوم مي‌شود. بطورمثال: در کشور ما این حق مطابق ماده ۲۳ قانون اساسی به عنوان حق خدا دادی و حق طبیعی بیان گردیده است، ماده فوق بیان می دارد: زندگی یک موهبت الهی است. هيچ شخص بدون مجوز قانوني ازاين حق محروم نمي گردد.
براساس این ماده می توان استنباط کرد که حفاظت از جنین به عنوان اولین حق طفل محسوب می گردد؛ هرچند ماده فوق را بطور عام در نظر گرفته ایم، ولی از مفهوم آن می توان فهمید که جنین نیز دارای حقوقیست و در زمان شکل گیری آن هیچ عوامل دیگری بغیر از پدر و مادر نقشی ندارد و حفاظت از آن بر عهده زوجین است.
قانونگذار ما مجازات کسانیکه در سقط (قتل) جنین دست داشته باشند را در قانون جزا پیشبینی نموده است. طبق نظر اكثر فقها، جنين در هر مرحله‌اي قرار دادشته باشد كه ، اگر سقط شود مجازات دارد و حتي در فتاواي صريح علما از بين بردن نطفه پس از انعقاد، منع شده است. بعد از دميده شدن روح در نوزادي كه در رحم مادر است و تقريبا ماه چهارم به بعد اين نزوج انجام مي‌شود، نوزاد حكم انسان را پيدا كرده و همه احكامي كه مربوط به آدمي است، بر او نيز انتقال می یابد. مثلا این نطفه میتواند در همین دوره از عمر کوتاه خود وارث قرار گیرد و هر نوع هبه(بخشش) نیز بر او تعلق ګیرد ربط پیداکند.
بحث اول : مفهوم جنین
در لغت از ریشه جن است و جن به معنای پوشاندن آمده است . جن نیز به معنای موجودی است که از دیده ها پنهان باشد و برای همین به موجودی که داخل رحم مادر قرار دارد جنین گفته میشود.
الف: تعریف سقط جنین: سقط جنین عبارت است از، اخراج عمدی و غیر طبیعی و قبل از موعد طبیعی جنین به نحوی که حمل خارج شده از بطن مادر زنده یا قابل زیست نباشد.
ب: حمل: به طفلی گویند که در بطن مادر است و از نظر طبی به دوران بعد از هفت ماهگی تا قبــل از تولد طفل گفته می شود.
نفس: یعنی روح »الله یتوفی الانفس حین موتها« یعنی خداوند(ج) هنگام مرگ روح انسان را تحویل می گیرد. به مجموعه روح و جسم نیز نفس گفته میشود
محترم: از ریشه حرام است؛ یعنی منع، محترم یعنی ممنوع شده. نفس محترم، یعنی نفسی که نباید مورد تجاوز قرارگیرد.
ج: سقط/ قتل: یعنی میراندن ، قتل کردن ، نابود کردن و ازاله کردن روح از جسد و در این خصوص گرفتن حیات جنین نیز در صورت عامدانه یا قصدی بودن آن جرم تلقی میگردد که با این عمل اسقاط جنین میگویند.
انجام اسقاط عمدی جنین بنا بر عللی همواره در جوامع بشری وجود داشته و پیوسته از سوی مذهب و اخلاق به عنوان جنایت زشت و توام وحشت و درنده خویی بر انسان و کرامت انسانی یاد شده و تقبیح شده است ، قابل یاد اورییست در ادامه، این موضوع را از منظر فقهای گرامی اسلام (فقه مقارن) مورد بحث قرار میدهیم.
سقط جنین در فقه مقارن ( فقه نزدیک )
الف: از نظر مذهب امام ابوحنیفه (رح): در متون کتب فقهاي حنفيه از جمله (الدرالمختار) بيان شده که سقط جنين، قبل از دميده شدن روح در آن يعني قبل از گذشت چهار ماه امكان پذير است. چراکه به عقیده وی، جنین در این هنگام آدم نیست که دارای نفس محترم باشد. زیرا معقتد بر اینست که عنوان قتل زمانی صدق خواهد کرد که ازاله روح صورت گرفت باشد لذا جنین در آن حد فاقد روح بوده و شامل آیه شریفه قرآن که میفرماید" لا تقتلو النفس التی حرم الله الا بالحق" نمیگردد.
ب: از نظر مذهب امام مالک (رح): در مذهب فقهی مالکی نیز دراین باره اختلاف وجود دارد که به سه دسته طبقه بندی شده است:
اول: جمهور فقهای این مذهب، بر این باورند که پس از استقرار "منی" در رحم زن، اسقاط جایز نیست؛ اگرچه پیش از چهل روز (مرحله نطفه) باشد.
دوم: تعداد دیگری از فقهای مالکی اسقاط جنین را پیش از دمیده شدن روح جواز داده البته با این قید که، در صورتیکه جنین از زنا باشد ولو با اینکه زن باردار از حمل زنا در حین زایمان به قتل برسد.
سوم: برخی دیگر مانند " لخمی" اسقاط جنین پیش از دمیده شدن روح (پیش از چهل روزگی را مجاز دانسته اما بعد از آن را مجاز نمیداند).
ج: از نظر امام محمد شافعی(رح): در این مذهب نیز سه نظریه دیده میشود:
اول: جواز داشتن اسقاط عمدی پیش از دمیده شدن روح است.
دوم: برخی دیگر مانند غزالی به طور کلی اسقاط عمدی پیش از چهار ماهگی را حرام دانسته و میگوید: زیرا اسقاط بر موجودی است که تحقق یافته است.
سوم: جواز اسقاط پیش از دمیده شدن روح در صورتی که حمل نتیجه زنا باشد. زیرا در این صورت جنین محترم نیست.
د: از نظر مذهب امام احمد حنبل(رح): در این مذهب نیز سه دیدگاه وجود دارد:
اول: آنچه که در این مذهب رجحان دارد، جواز اسقاط پیش از چهل روز است؛ ولی پس از آن جایز نیست و بدین روی برخی از آنان تصریح کرده‌اند خوردن ادویه برای اسقاط جنین پیش از چهل روزگی مانعی ندارد.
دوم: ابن جوزی از دانشمندان مذهب حنبلی بر این باور است که اسقاط عمدی پیش از دمیده شدن روح به طور کلی حرام است.
سوم: برخی دیگر از دانشمندان این مذهب فقهی مانند ابن عقیل به طور کلی اسقاط جنین پیش از دمیده شدن روح را جایز میدانند.
تحلیلی که میتوان از دیدگاههای فوق داشت اینست که: هیچ یک از فقیهان گرانمایه مذاهب چهار گانه اهل سنت، اسقاط جنین پیش از چهار ماهگی را قتل نفس نمیدانند. ابن قدامه بر این باوراست که جنین پیش از دمیده شدن روح همچون جمادات است، بدین لحاظ بعد از سقط نیازی به غسل و نماز واجب برآن ندارد.
نظريه ترجيحي در ميان مذاهب که استاد فقه مقارن دکتر عبدالکريم زيدان در کتاب المفصل بيان داشته اين است: اگر سقط جنين به خاطر معالجه و يک مشکل شرعي باشد و مرحله جنين قبل از نفخ روح يعني قبل از گذشت چهار ماه از آغاز حمل باشد سقط آن از نظر شريعت جايز است. تا آنجا که، بعضي اسقاط جنين در قبل از چهار ماه چه با عذر و چه بدون عذر را جايز مي دانند.
اما بطور عموم هیچ مادری حق سقط جنین را بر طفلیکه در بتن دارد نداشته در صورت ارتکاب عمل سقط جنین جنایت کار و جانی شناخته شده مطابق آیات قرانکریم وقوانین جزایی کشور مستوجب مجازات شناخته می شود.
این موضوع را در فامیل و بیرون از خانواده برای دوستان خویش هم برسانید ، چون اسناد ومدارکی بطور مخفیانه وجود دارد که میزات سقط جنین در این بشدت بالا بوده و حتی کارمندان شاروالی کابل در حین جمع آوری کسافات با اطفال سقط شده همه ورزه سرخورده اند.
نویسنده:
عبدالغفار کامیاب
