دحرمينوهندار
دحج يونليک
اوه پنځوسمه برخه
قاضي محمدحسن حقيار
haqyar@gmail.com
دعرفات حکم:
دعرفې
معنى پېژندل دي ،دعرفات په نوم ددې دښتې دنومولود لامل په اړه،بېلابېل روايات او
دريځونه دي ځينې وايي کله چې حضرت ادم ع اوحضرت حوا رض له
جنت څخه راښکته کړل شول نو ډېره موده له يوبل بېل وو بالاخره همدلته يې سره
وموندل،اووپېژندل ځينې وايي چې حضرت جبرائيل ع ،حضرت ابراهيم ع ته دحج مناسک ور
وښودل، اوبيايې په همدې ځاى کې ترې وپوښتل ))(هل
عرفت)((يعنې: ((ايا ياد دې
کړل))هغه ورته وويل هو.
حضرت
ابن عباس رض فرمايي دې ځاى ته ځکه عرفات
وايي چې دلته خلک پرګناهونو اعتراف او دعاکوي.
حضتر
ام سلمه رض فرمايي چې الله ج دعرفې په ورځ ددنيا اسمان ته راښکته کېږي او پرښتوته
وايي چې داخلک پريشانه اوخفه دي او زما
رضا غواړي ،نواى په عرفات کې راټولو شويو !ماتاسو وبخښلئ.
رسول
الله ص به دعرفې پر ورځ ډېره دعاکوله.
عرفات
ته تلل دحج مهم رکن دى، که څوک په دې ورځ بيخي عرفات ته لاړنه شو حج يې نه صحېح
کېږي رسول الله ص فرمايي ((الحج
عرفه))يعنې:حج عرفات ته تلل دي.
ددين
دبشپړتيا دزيري ايت (اليوم اکملت لکم دينکم)) يعنې:نن مې تاسوته ستاسودين بشپړکړ
هم په عرفات کې نازل شوى دى .
دعرفات
يادونه په عظيم الشان قران کې هم شوې ده، ))فاذا افضتم من
عرفات))(٥) يعنې: (( کله چې له عرفات څخه راښکته شوئ .. ))
|
(٥)البقره١٩٨ |
عرفات په مشاعرو ياددرناوي وړ ځايونوکې دى خو دحرم له حدودوبهر دى ،عرفات له حرم څخه دوه ويشت کيلو متره لرې سهيل ختيځ ته دى،شمال قطب خواته دعرض البلد په ٤٩_١٩_١٢او٣٢_٢٢_١٢اودطول البلد ٢١_٥٧_٥٣٩او٣٩_٤٩درجو کې پروت دى ، ټول مساحت يې ١٠٤کيلومتره مربع دى.
جبل الرحمة هم دعرفات په ساحه کې دى رسول الله ص په حجة الوداع کې دماسپښين اومازيګر دلمانځه له يوځاى اداکولووروسته دې غونډۍ ته تشريف ويوړ اوهلته يې دعاوکړه.
دسعودي حکومت ټول هغه خدمات دلته هم کړي دي کوم يې چې په منى کې کړي او وړاندې مو ورته اشاره وکړه البته په ١٤١٤هـ سپوږميز کال يې دلته د اوبوداسې فوارې لګولي چې اوبه دډېروکوچنيوذور په بڼه شيندي دافوارې ډېرې زياتې اوپر هر سړک دي، هره فواره په يو ساعت کې ١٤٠ليتره اوبه شيندي دااوبه هوايخوي دانسان له بدن څخه تودوخه لېرې کوي خوڅوک نه لمدوي.
دچاپېريال دښکلاپه موخه په عرفات کې يونيم لک ونې کرل شوي دي.
نمره مسجد
ددې مسجد ډېره برخه دعرفات په ساحه کې ده خويوه برخه يې ترې بهر ده، دامسجددعرفات لوېديځ کې د مزدلفې پرلار پروت دى ،ددې مسجدلويديځ ته دنمرې په نوم غر دى او د همدې غره په نوم يادېږي.
رسول الله ص همدلته په خېمه کې اړولي وو له زوال وروسته يې خېمې ته نږدې د عدنه په نوم يو خوړ کې دماسپښين لمونځونه وکړل ،چېرته چې رسول الله خطبه لوستې او لمونځ ورکړى وو، دعرنه وادي په نوم يادېږي، دا دعرفات له ساحې لږ وتلى ځاى وو،په دوهمه هجري پېړۍ کې دلته هم مسجدجوړ شوخو وروسته دامسجد ختيځ خواته پراخ شو اودعرفات په ساحه کې هم راغى اوس دمسجد نمره اوږدوالى له ختيځ څخه لويديځ ته ٣٤٠متره او عرض (پلنوالى)يې ٢٤٠ متره دى، ټول دنننى مساحت يې يولک او لس زره متره دى، دمسجد وروستۍ برخه چې دعرفات ساحه ده ، ٢٨.٨٠٠٠مربع متره ده ،چې په دوه پوړو کې ودان شوى او اوږدوالى يې ١٢٠متره دى لومړۍ او دوهمه برخه يې د لوحو او نورو نښو په واسطه نښه شوې لامل يې دادى چې بهرنيان، پوه شي څوک چې دمسجد په لومړنۍ برخه کې دي دوى دعرفات په ساحه کې ندي اوکه دعرفات ساحې ته لاړ نشي نو حج يې نه کېږي.
دمسجدپه وروستۍ برخه کې ، په ٨٠٠٠متره مربع ساحه کې يوسايه بان جوړ شوى دى، دامسجد شپږمناره لري چې دهر يوه لوړوالى يې ٦٠متره دى درې لويې ګنبدې ،لس مرکزي اوټولې ٦٤لويې اوکوچنۍ دروازې لري په يو وخت کې درې نيم لکه لمونځ کوونکي پکې ځايېږي، ٧٠٠ايرکنډيشنونه پکې نصب شوي دي داسې الات پکې نصب شوي چې دلمانځه مراسم په ژوندۍ بڼه په راډيو او ټلوېزيون کې ښودل کېږي له زرو ډېرحمامونه اوله پنځلس زروډېر داوداسه ځايونه پکې جوړ شوي دي.
دعرفات اومزدلفې ترمنځ اوس نهه، نوي سړکونه جوړ شوي دي.
جبل ا لرحمة
جبل الرحمة ياد رحمت غونډۍ دعرفات ختيځ ته د ٧او٨سرک ترمنځ پرته کوچنۍ غونډۍ ده .
چې د الال،ثابت اوقُرين په نومونو هم ياديږي ، داغونډۍ له نمره مسجدڅخه يونيم کيلو متر واټن لري،خودبيروبار له کبله دا کم واټن وهل ډېروخت غواړي. دې غونډۍ ته ١٦٨پوړۍ ورختلې دي ، داغونډۍ له ځمکې څخه ٦٥متره او دسمندر له سطحې ٣٧٢متره لوړه ده ،دشمال خواته اوږدوالى يې ٢٠٠متره ،دلويديځ خواته پلن والى ١٠٠ متره اودمنځ خوا يې١٧٠متره او ټول مساحت يې ٦٤٠متره مربع دى.
ددې غونډۍ سرهوار دى پرسر يې چوتره هم جوړه شو ې،دغونډۍ شاوخوا څلور متره لوړپايپ دى،چې اوبه او هوا يخه اوتازه ساتي.
صخره مسجد
دامسجد دجبل الرحمة په لمن کې ښې خواته دځمکې له سطحې لږ پورته پروت دى چاپېره ترې کوچني څلور ديوالي ده، حضرت جابر رض وايي چې رسول الله ص همدلته خپله اوښه (قصوى ) تړلې اوهمدلته يې دعاکړې وه او همدلته ددعاپرمهال دا ايت ((اليوم اکملت لکم دينکم....))يعنې نن مې تاسوته ستاسو دين بشپړکړ، نازل شو.
عُرنه وادي (خوړ)
دا وادي اوس نشته اوس دلته دنمره مسجد مخکينۍ برخه ده ،داساحه نه دحرم په حدودوکې ده اونه د عرفات. دلته يو خوړ وو رسول الله ص په دې وادي کې تر ټولو مشهوره خطبه (حجة الوداع خطبه)واوروله، چې د رحيم المختوم دليکوال په وينا يولک اوشل زره صحابه ورته ناست وو همدې خطبې دې خوړ ته ځانګړى حيثيت ورکړى دى.
