دکتاب نوم :بنويازموږ افغاني سرحد
د شـــــــــاه د مـــــــخ خــــــالونه مـــــا وګڼل اتــــه دي
که يـــــو يې ترينه پريږدم لــــــــه منته پرې واته دي
پينځه خالونه خاص يې په تندي باندې پراته دي
ړوند او سترګور يې دواړه بوخت په نــمانځه دي
درې يــــې نور خالونه چې په زنه کـــــــې پراته دي
غريب ترينه محروم دی بډايان يــــــې په ليده دي
ځواب
له پاچا څخه مقصد پيغمبر دی چې معمولا شاه عرب بلل کيږي . د تندي پنځه خالونه پنځه وخته لمونځ ښيي ، چې ټول مسلمانان يې بايد ادا کړي . د زنې درې خالونه زکات ، حج او خيرات دي . چې غريبان ورڅخه خلاص او بډايان يې په اجرا مکلف دي .
2
بې وزرو او بې هډوکو، خو د مرغه په شان الوزي .
ښکلي پيغلې ورته خوشحاليږي .
د دې غږ خوشحالوونکی دی .
تاويږي ګرد چاپيره لکه رقاصه
نا پوهان يې نه پيژني .
ځواب :
د اوبدلو څرخه
3
اوږد نری ښکاري لکه بيرغ .
په ورانه کې يې کڅوړه ده او جنګ ته تيار دی .
ځواب :
جوار چې پوخ وي اور سره جګړې ته تيار وي .
4
سر يې په غوايې کې دی ، منځ يې په نارينه کې دی او بيخ يې په مځکه کې دی .
ځواب :
غنم
5
په تيږه سوليږي ، خواړه يې په تندي کې دي ، کور يې په ځنګله کې دی .
ځواب :
د ږيرې ماشين
6
مړی له ژوندي نه پيدا کيږي .
ځواب :
هګۍ يا چرګوړی .
7
له پاسه راغله سره سترګه ، په وينو پخه سترګه ، که يې خورم پرې کافر کيږم ، که يې نه خورم ناروغيږم ؟
ځواب :
سره سترګه د روژې مياشت ده د سپوږمۍ مخ معمولا د سترګې په نوم ياديږي او اول چې را ښکاره شي د ماښام په شفق کې سره غوندې بريښي ، نو که سړی روژه وخوري کافر کيږي او که روژه نيسي نو هرومرو ضعيفيږي او ناروغيږي .
8
نه خوله لري نه غاښونه ، نه سر لري نه پښې ، مګر خپله ډوډۍ په کراره خوري .
نه کلی لري نه کور ، نه پښې او نه لاسونه ، خو هر چيرته سرګردانه دی نه وطن لري، نه وسيله ، نه دفتر لري او نه قلم ، مګر جنګ ته هميشه تيار دی . شپه او ورځ هلته دی او زګيروي کوي ، ساه نه لري ، مګر هر چا ته څرګنديږي .
ځواب :
مرګ
9
له يوې سوړې راوزي او په بله ننوزي .
په سترګو نه ليدل کيږي او په ﻻس نه لمس کيږي کله د باغ ګلاب شي ، کله داسې پريوزي لکه بم .
ځواب :
خبره ، لفظ ، کلمه
10
نه په ځمکه شته نه په اسمان کې ،
نه سړی دی نه حيوان ،
کوريې د پاسته ځای د پاسه دی ،
ځواب :
بيړۍ
