پامیر در واقع مجموعه ای از رشته کوه‌های متصل به همالیا و مشرف به زنجیره کوهستان های تیان شان، قراقروم، کونلون و هندوکش است که در میان بلندترین مناطق کره زمین قرار دارد و از گذشته دور این مناطق را با عنوان بام دنیا می شناسند.
مجموعاً کوهای کوه‌های پامیر در حدود هفتاد هزار کیلومترمربع مساحت دارد، ارتفاع این سرزمین که از سطح دریا در حدود 4 هزار متر می باشد و زمستان طاقت فرسا در این مناطق هفت ماه طول می کشد اما گاهی حرارت در روزهای تابستان چنان بالا میرود که حتی به 70 درجه ساتنیگراد می رسد.
بخش های زیاد پامیر متعلق به تاجیکستان و قرقیزستان است و بخش های هم جزء خاک افغانستان و پاکستان میباشد اما در این نوشتار به پامیر افغانستان و انسان هایی که در آنجا زندگی میکنند و با جهان معاصر بیگانه اند می پردازیم.
پامیر مربوط افغانستان که به بنام های (پامیر کوچک و بزرگ) در بین مردم بدخشان معروف است از نگاه تقسیمات اداری مربوط ولسوالی واخان ولایت بدخشان میشود که دولت افغانستان این ولسوالی را پس از بند امیر به عنوان دومین پارک ملی اعلام کرده است.
ولسوالی واخان به دلیل موجودیت پامیر بزرگ و کوچک و ارتفاع بلندش از سطح بحر به نام “بام دنیا” نیز می یاد می شود که حکومت افغانستان واخان را در ساحه 32 هزار کیلومتر مربع رسماً به عنوان ساحه تحت حفاظت و دومین پارک ملی اعلام کرده است.
پامیر بدخشان از لحاظ محیط طیستی و طبیعت شناسی در واقع منطقه ای معتبر و غنی از حیات وحش مختلف با داشتن کم نظیرترین حیوانات مانند گوسفند مارکوپولو، بز کوهی ایبکس و پلنگ برفی می باشد.
پامیر با داشتن حیات وحش منحصر به فرد و اراضی جالب،رودهای کوچکی و جالب میباشد که رود آمو نیز از یخچال های همین منطقه سرچشمه می گیرد.
اقوام واخی و قیرقیز از باشنده های اصلی واخان اند اما محروم ترین قشر این دو قوم، قرقیزهایی اند که در پامیر بزرگ و کوچک زندگی میکنند.
قرقیزها یکی از اقلیت‌های قومی کشور ما هستند که در دامنه کوه‌های پامیر زندگی می کنند و با جهان اطراف خویش در بیگانگی تام قرار دارند.
سرما و صعب العبور بودن راه ها باعث افزایش مرگ و میر مادران این قوم در هنگام زایمان شده و این امر سبب کاهش چشم نفوذ قرقیزها گردیده است و جمعیت این در حال حاضر به حدود کمتر از 1400 نفری میرسد که سنی مذهب هستند و به زبانهای فارسی و قرقیزی تکلم میکنند.
قرقیزهای پامیری پس از انقلاب اکتوبر روسیه به این منطقه مهاجر شده و عده ای هم پس از فروپاشی شوروی به این منطقه آمده اند که مالداری چرخه ی زندگی مردم این منطقه را می‌چرخاند.
با آن که مردم این منطقه از دغدغه ناامنی فارغ و با صدای انفجار و خبر انتحار بیگانه اند، اما نبود امکانات اولیه زندگی؛ کلینیک،ادویه،مکتب، غذا، خانه و…از چالش هایی اند که زندگی را برای پامیری ها دشوار کرده است.
کودکان پامیر نشین به آموزش دسترسی ندارند و تنها مکتبی که در پامیر کوچک ساخته شده، به دلیل نبود معلم، سرد بودن هوا، دوری فاصله و نرسیدن مواد خوراکی غیرفعال می باشد.
با وجود آن که در ادوار گذشته روزگاری پامیر مسیر رفت و آمد کاروان‌های بزرگ راه ابریشم بود مگر اکنون در کمال بی مهری به باد فراموشی سپرده شده است.
با آن که حکومت افغانستان وعده سپرده بود که برای بهبود زندگی و رفع نیازمندی های این طبقه ی محروم توجه کند مگر مانند سایر وعده ها، این تعهد شان هم به طاق نسیان گذاشته شد و پامیری ها همچنان از پول،دوکان،تجارت و داد و ستد ابتدایی ترین مستلزمات زندگی چیزی نمی دانند، چه رسد به جهان معاصر و عصر اوج تکنالوژی که نه تنها زمین بلکه جهان دارد به سمت دهکده شدن در حرکت است.
به امید این که حکومت جدیدی که پس نهایی شدن نتایج انتخابات روی کار می آید بتواند در جهت زدودن مشکلات پامیرنشیان اقدامات مؤثر نماید و در کنار ان این جاذبه ی شگفت انگیز توریستی را تبلیغ و در جهت کشانیدن پای سیاحان به این منطقه اقدامات لازم را اخذ و عملی نماید.
