روزه در اديان آبراهيمی

امین الدین «  سعيددی-  سعید افغانی »                                                                    جولای ۲۰۰۹
مدیر مرکز مطالعات ستراتــیــژیکی افغان
ومسؤل مرکزفرهنگی د حق لاره- جرمنی
 
 
قرآن عظیم  الشان میفرماید : « يا ايها الذين  آمنوا كتب عليكم  الصيام  كما كتب  على الذين  مـن  قبلكم  »
« اى كسانيكه ايمان آورده ايد  روزه  برشما  فرض گــردانيده شده، چنانكه فرض كرده شده بر كسانيكه قبل از  شما بودند.» ( سوره بقره : آيه متبركه - ۱۸۳) .

در حکمت فرضیت  روزه آمده است که :  روزه از قديم الزمان  بين انسانها مروج  بوده، اگرداستان انسانها وتاریخ آن درادبيات  وقصص مصريان قديم ، چينى ها ، يو نانى ها  مورد مطالعه قرار داده شود، بو ضاحت تام  در خواهيم يافت  كه روزه با  تفاوت هاى  روزه فعلى  مسلمانان  در بین انسانها وجود داشته در آن زمان مثلا  روزه  هاى  يك روزه  يك هفته اى  ويا روزه  كه روزه داران  ازخوردن  برخى از خوراك  باب   منع بودند.  از جمله  خوردن  گوشت  ويا غيره  ما كولات ، طوريكه مظاهر  اين روزه در عصر کنونی   در كشور هاى  اروپايى وبــرخى از كشور هاى  اسيايى  و پيروان ساير مذاهب  از جمله  در مذهب  كاتوليك ها  وپروتستانت های دین مسیحیت  را مشاهده كرد.
قرآن مجيد شهادت ميدهد كه روزه در تمام آديان  آسمانى  فرض بوده ودر نظام  عبادت هر امتى  حيثيت بخش لازمى را  داشته  است طوریکه این  مفهوم در آیه متبرکه بصورت واضح معلوم میشود:
«  كما كتب على الذين من قبلكم  »(  بقره ۱۸۳  )( طوريكه فرض گردانيده شده  بود بر كسانى  كه پيش از شما  بودند. ).

درتاریخ اسلامی آمده است :زمانيكه حضرت محمد صلی الله علیه وسلم  به مد ينه  منوره هجرت كرد،ملاحظه كردكه  در آن ديار برخى از مردمان  در  روز عاشورا  روزه ميگرفتند، مسلمانان  با آنحضرت صلی الله علیه وسلم  مراجعه نموده  ودر مورد  خواستار  هدايت وبرخورد در مورد این روز ، گرديدند . مؤرخین مینویسند که:  انحضرت صلی الله علیه وسلم   خود در این روز ،   روزه گرفت  وبه مسلمانا ن هدایت فرمود  : تا این  روز  را  روزه  بگيرند.
در صحيح  بخارى  از ابن عمر  ( رض )  نقل شده است : «  صام  النبى ( ص)  عاشورا ء  وامر بصيامه  فلما فرض رمضان  ترك »  ونيز در صحيح  بخارى  از عايشه (رض )  نقل شده 
است  كه :
رسول خدا  به  روزه  روز عاشورا  امر  كرد  تا هنگامى كه  روزه  ماه رمضان  واجب شد . آنگاه  فرمود : » هر كس  مى خواهد  روز عاشورا  را  روزه  بگيرد وهر كسى  مى خواهد افطار  كند.
شخص آنحضرت محمدصلی هااله علیه وسلم قبل از فرضيت  ماه مبارك رمضان - روزه ميگرفت  . وبه اين 

عبادت آشنايى داشت.

 پيامبر اكرم محمد صلی الله علیه وسلم   فرموده اند:  «  اذا دخل رمضان فتحت  ابواب السماء  وفى روايه فتحت ابواب الجنة وغلقت ابواب جهنم وسلسلت الشياطين وفى  رواية فتحت ابواب  الرحمة  »( چون ماه مبارك رمضان داخل شود ، در هاى  آسمان باز میشود.  در روايت  ديگرى  آمده است  كه در هاى بهشت  كشوده  مى شود  ودر هاى  دوزخ  بسته  وشياطين در زنجير  كرده  مى شوند.  ودر روايتى  آمده  است كه در  هاى رحمت باز مى شود. ) 

 
بنآ به استناد حکم پروردګار وعمل پیامبر اسلا م در روز عاشورا مبین این حقیقت است که عبادت  روزه ، با تفاوت کیفیت وکمیت  در آدیان  ګذشته هم  وجود داشته وپیروان سایر آدیان با این عبادت  آشنا  بودند.
 
همچنان قابل تذکر است  نه  تنها مسلمانان،  بلکه پیروان  سایر آدیان  ابراهیمی مانند یهودیان  ومسیحیان با عبادت روزه آشنا  بودند.
 
روزه همچنان  در  آدیان غیر آسمانی نیز وجود داشته و عبادت  روزه و ریاضت‌های جسمی را برای تربیت جسم و روح پیروان خود ضروری می‌دانند.
بنابر  تحقیقات که توسط  علما ء  صورت ګرفته است، این حقیقت را به اثبات رسانیده آند که پیروان ، ادیان گوناگون طی قرون متمادی، هر یك راه و روش خاصی را برای ارتقای روحی و روانی بر پیروان خود انتخاب نموده اند .
نقطه قابل  توجه اینست  که  در آدیان  مختلف  تعداد  روزه  های  روزه وکیفیت  روزه نیزمتفاوت میباشد . ولی اصل حکم  روزه  برای  تهذیب نفس و ایجاد طهارت و پاكی معنوی و رفع رنج و بلا در ادیان  وجود دارد .
برخی از انبیاء و انسان های صالح در موارد خاصی روز ه می گرفتند که از این جمله حضرت مریم پس از بدنیا آوردن حضرت عیسی (ع) به فرمان خداوند در بازگشت به اورشلیم روزه گرفت و حضرت عیسی (ع) در گهواره با مردم سخن گفت و حضرت زکریای پیامبر نیز پس از دریافت بشارت تولد حضرت یحیی (ع) به فرمان خداوند سه روز روزه ی گرفت.
حضرت داوود (ع) برای استجابت دعای خود درباره ی شفای یک کودک به فرمان خدا یک روز روزه به معنای پرهیز از خوردن واشامیدن گرفت؛ حضرت عیسی (ع)،حضرت موسی (ع) ،حضرت یونس (ع)وحضرت ایوب  علیه السلام نیز روزه می گرفتند.
روزه در دین یهودیت:
دردین يهودیت  سه راه متعارف برای تقرب به ذات پروردګار  و کسب رحمت او وجود دارد که عبارتند از روزه، دعا و صدقه -  بر این اساس دریهودیت هدف از روزه داشتن نزدیکی به پروردګار است و در این میان روزه یوم کیـپور یکی از مهمترین وبزګترین روزه ها  در دین یهودیت  بشمار میرود .
همچنان روزه یوم کیـپوریا روزه توبه مهم‌ترین واقعه دینی و مذهبی یهودیان در طول سال بشمار میرود ؛این روز را همه  یهودان  از لحاظ دینی مقدس   می شمارند، زیرا  به عقیده یهودان ،در این روز گناهان  انسان بخشیده می‌شوند. همانطوریکه که ګفته شد ، یهودی‌ها در یوم كیـپور (YOM KIPPUR) روزه می‌گیرند.  همچنان یوم كیـپور روز رخصتی  مذهبی یهودیان  بوده، واین  روز در ماه سپتامبر یا  ماه اكتبر تصادف  می  کند ،در  این روز  یهودیان به کنیسه ها میروند وطی  عبادت خاصی به ، دعای صبر می پردازند . یهودان روزه این  روز را، روز كفاره هم مسمی  نموده اند .
همچنان  یهودان در سایر روزه‌های واجب دین  یهود به مناسبت‌های مختلف تاریخی و بلایایی که بر قوم آن‌ها نازل شده است - روزه گرفته می‌شود، مانند روزه استر که چون در زمان خشایار شاه، یعنی حدود ۲۳۰۰ سال پیش عده‌ای نقشه قتل‌عام یهودیان را کشیدند و یهودیان به رهبری یکی از پیامبران خود توبه کردند لذا به یاد بود این اتفاق روزه استر وضع شده روزه استرمثل روزه مسلمانان از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب  ادامه می یابد .
یهودان در طول سال  شش روز دیگر را نیز روزه می‌گیرند كه ” TISHA B’AV ” ( نهم آوریل، روزی كه معبد یهودیان در آن روزتخریب شد) از آن جمله است.
در«یوم كیـپور» و ” TISHA B’AV ” خوردن و نوشیدن از زمان غروب آفتاب تا غروب بعدی به مدت 24 ساعت ممنوع است، درحالی كه درسایر ایام روزها، این محدودیت از طلوع آفتاب  تا غروب آفتاب  میباشد .
اګر فلسفه وحکمت  روزه دین  یهودیت مورد مطالعه  قرار ګیر د، بوضاحت تام در خواهیم یافت که یهودیان  میخواهند به انجام این روزه، استغفار از گناهان کنند ودر ضمن درخواست و حاجت خاصی از پروردګار خویش بعمل آرند .
در کتب تاریخ  آمده  که قوم يهود  معمولآ ً در موقعي که ميـ‌خواستند اظهار عجز و تواضع در حضور خدا نمايند روزه مي ګرفتند ، آنها با ګرفتن روزه میخواستند از یک طرف به  گناهان خوداعتراف  نمایند ، واز جانب دیګر  یهودان میخواهند  به ګرفتن  روزه و توبه رضاي  پروردګار  را تحصيل نمايند. (داوود 26:20).
در تاریخ آمده است که یهودان ،مخصوصاً در مواقع مصيبت عام هم روزه میګرفتند ، وطبق عادت یهودان در این روزه  مصیبت ، اطفال شیر خور ، جوانان ، موسفیدان ، زنان  و حتی حيوانات را نيز از چرا ګا ه  ها منع میـ‌ـکردند. (يوئيل 16:2) .
در عهد قديم  کتاب يهودان ،از روزه ګرفتن  فردي،  مانند  روزه داشتن داود، عزرا، الياس، دانيال و تعداد کثیری از شخصیت های دینی ذکری بعمل آمده است.  این امر  بيانگر يک ارب ديني کاملاً متداول براي نيل به هدف مورد نظر در ميان يهوديان بوده است.
بطور مثال به برخی  ازروایات از کتاب عهد قديم  در اینجا اشاره  مینمایم :
«  .... پس داود براي (سلامت) طفل از خدا استدعا كرد و داود روزه گرفت و داخل شده تمامي شب را بر روي زمين خوابيد». (دوم سموئيل باب 12/16/15  )
«  و در روز بيست و چهارم اين ماه بني اسرائيل روزه دار و پلاس در بر و خاک بر سر جمع شدند». (نحميا باب 9/1)
در تورات براي اولين بار دستور تعنيت (روزه) براي روز کيـپور (بخشش گناهان) در دهم ماه تيشري ذکر شده ولي روزه‌هاي ديگر تاريخ يهود با يادبود اتفاقاتي که در مسير خرابي بت بيت المقدس (هميقداش) روي داد، مناسبت پيدا مي‌کنند.
نقطه قابل توجه  در کتاب  مقدس  یهودان  بخصوص در عهد قديم (کتاب مقدس)  اینست که به هيچ وجه اشاره‌اي به دوران قبل از حضرت موسی علیه  السلام  نشده است  که آیا  قبل از حضرت  موسي علیه السلام ، روزه بطور صحيح معمول بوده، ویا خیر ؟ همچنين در تورات  بطور صریح ازفرضیت  روزه بر یهودان  تصريحي  صریحی  بعمل نیا مده است . ولی  عبارتی در کتاب مقدس  یهودان بملاحظه  میخورد که روزه‌داران را  مورد ستایش  قرار داده است .
روزه‌هاي مهم يهوديان عبارت است از:
۱- يوم کيـپور بزرگترين روزه يهوديان است که با نامهايي چون يوم ادير يعني جليل و باعزت، يوم مقادوش يعني روز مقدس و يوم عاشورا  هم مسمی میباشد .
۲- روزه ۱۰  طوت آغاز محاصره اورشليم توسط بخت النصر.
۳-   روزه ۱۷  تموز خرابي ديوار اورشليم و توقف قرباني و فتح اورشليم توسط تيطس سردار رومي.
۴-   روزه‌ي ۹  آو خرابي دوباره بیت هميقداش و يادآوري مصيبت ويراني بيت المقدس.
۵- روزه ۳ تبشري سقوط يهود و کشته شدن جدليا حاکم يهودا.
هاگس در کتاب قاموس مقدس مي‌نويسد: روزه کفاره روزه مهم ساليانه‌اي است که آرامي و استراحت و روزه دهم ماه تيشري يعني پنج روز قبل از عيد خيمه‌ها نگاه مي‌دارند.
فلسفه روزه در دین  يهود:
در کتاب عهد قديم در مورد حکمت وفلسفه روزه آمده است که :  روزه هدف نيست بلکه وسيله‌اي است که از طريق آن انسان قادر است از گناهاني که مرتکب شده است اظهار ندامت و توبه کند و قلب خود را براي پروردګار  متواضع گرداند و با تغيير در رفتار و عمل خود توبه حقيقي از گناهان را متجلي سازد.
تعنيت (روزه) در دين يهود اهداف خاصي از جمله توبه، طلب بخشش و يادآوري سوگواري را در پي دارد.
از نگاه دين يهود صوم تنها به معني پرهيز از خوردن و آشاميدن نيست بلکه خودداري از لذايذ جسماني  هـم  در آن شامل است .
کتاب مقدس يهوديان بر اين مطلب تاکيد دارد که روزه داشتن بدون توبه‌اي صميمي و حقيقي بي‌ارزش و بي‌محتواست و صرف توجه به ظواهر روزه کارساز نيست.
همچنان قوم يهود در موارد مختلفي مبادرت به روزه گرفتن ميـ‌کردند که از جمله آنها موارد زير مي‌باشد:
۱-  بر سرلطف آوردن خداوند به منظور پيشگيري پايان بخشيدن به يک مصيبت الهي.
۲- هنگامي که يک تهديد يا حمله از سوي دشمنان و يا مصيبت طبيعي متوجه مي‌شد به روزه عمومي رو می اوردند.
۳- روزه داشتن به منظور کسب آمادگي براي قبول امري خطير يا ملاقات با ارواح مردگان.
آداب و رسوم روزه‌داري:
در دين يهود دختران از سن ۱۲  سالگي و پسران در ۱۳  سالگي مؤظف به گرفتن روزه مي‌شوند ومریضان  و زنان حامل  و شيرده از روزه گرفتن معاف هستند.
برخی از عادات یهودان در ایام  روزه:
۱- بيرون آوردن تورات از جايگاه بدون پوشش اصلي.
۲- قرائت تورات، خواندن دعا و اعتراف به گناه.
۳- زيارت قبور.
۴-   نواختن شوفار.
۵-  خوابيدن روي زمين.
۶- خودداري از صحبت کردن و شنيدن موسيقي.
روزه در دین مسیحیت:
در انجیل کتاب مقدس  مسیحیان  (متی، لوقا، پولس، مرقس)روزه  گرفتن را  عامل پایداری وسبب استواری ، پاک سازی و ریاضت روح  معرفی داشته است .
 روزه مشهور مسیحیان:
روزه در دین مسیحیت بر خلاف دین یهود ،  در زمان و بر اساس قوانین مذهبی انجام نمیشود و پیروان این دین آزادند تا در هر زمان به طور انفرادی یا دسته جمعی برای یک روز یا روزهای متعدد روزه بگیرند . مسیحیان  هدف از روزه داشتن را در  تواضع ووسیله تقرب بخدا وطلب هدایت از پروردګار می  دانند . مسیحیان اعتقاد دارند  که  در ګرفتن روزه انسان  از خود خواهی نجات  می یابد ،  وانسان بوسیله روزه به مر حله  خود  ګذشتګی  میرساند.
روزه و روزه‌داري در دين مسيحيت:
تاريخ روزه‌داري در دين مسيحيت به قبل از قرن هشتم ميـ‌رسد، روزه در تقويم کليسا هم ثبت شده و جزو آداب فقهي مسیحیان به شمار مي‌رود.
در انجيل آمده که: آنگاه عيسي به قوت روح به پايان برده شد تا ابليس او را امتحان کند، پس چهل شبانه روز روزه داشته و نهايتاً گرسنه گرديد.
در اناجيل  به فرضیت روزه  حکم شده ،  و روزه ‌دار را مورد ستایش قرار داده ، و او را از ريا برحذر داشته است.
در سنت يهوديها روزه   تا زمان حضرت عيسي –  به اشکال مختلفی - يعني پرهيز از خوراک، پرهيز از سخن و... رايج بوده و پس از او هم ميان حواريان ومبلغین اش  در مناطق مختلف جهان رایج بود . وروزه داران را  پیروان  حواريون و رسولان پيام عيسي علیه السلام مسمی  نموده اند .
از کتب یهودان این امر بوضاحت  تام به اثبات میرسد که: حضرت عيسي  علیه السلام به امر  روزه عملاً و قولاً توجه داشته و شاگردانش نيز پس از وي به موضوع  روزه توجه  خاصی نموده اند .  جيمز هاکس در اين باب مي‌گويد: حيات حواريون و مومنين- (مسيحي) ايام گذشته ، عمري مملو از افکار، لذت و زحمات بي‌شمار و روزه‌داري بود.
حضرت عيسي علیه السلام  حتی پیش از  رسالتش، همچون يک يهودي، ايام روزه ‌داري در دين يهود مثل روزه يوم کيـپـور را  جدآ مراعات مي‌کرده و به نظر برخي ، او تنها اصول را بيان کرده و وضع قوانين را به عهده کليسا نهاده است.
چند نکته‌اي که در دين  مسیحیت حائز اهميت است، اين است که اولاً در مسيحيت دومفهوم در مورد روزه موجود میباشد ، یکی مفهوم  ( روزه  )  ودومی مفهوم (   پرهيز  )   که در هریکی از این مفاهیم تفاوتی وجود دارد .به این معنی که : در ايامي که بايد پرهيز را رعايت کرد، تنها از مصرف گوشت پرهيز مي‌کنند ولي در ايام رعايت روزه همراه با پرهيز بدین مفهوم است که مصرف ماکولات از جمله خوردن ګوشت وتعدادی از خوراک باب های تقلیل می یابد .دوماً يکي از روزهاي مهم در مسيحيت روز عيد پاک يا the easter day است که به مناسبت ـ به زعم شان ـ  قيام عيسي از قبر  مورد احترام قرار میګرد. هفته پيش از اين روز «هفته مقدس» گفته ميشود که در تعيين بسياري از روزه‌ها هم نقش مهمي دارد.
فلسفه روزه در مسيحيت:
برخي  از علما ء بدین امر معتقد اند که: حکمت وفلسفه روزه در دین مسیحیت، دعا وسايلي براي مقابله با وساوس شيطاني است و روزه حقيقي آن است که هيچ بدي مرتکب نشوي و با قلبي خالص خود را وقف خدمت به پروردګار کنی .
مسيحيان معتقدند که روزه نباید صرف  بصورت  ظاهری باشد  بلکه روزه باید از مفهوم  باطني و معنوي  نیز برخوردار باشد . روزه داران  باید با فروتني به خدا تقرب جويند و هدايتهاي او را بطلبند. همچنين در کتاب اشعياء نبي، فصل 58، آيات 6-9 در اين باره چنين آمده که  :   «  مگر روزه‌اي که من مي‌پسندم اين نيست که بندهاي شرارت را بگشائيد و گره‌هاي يوغ را باز کنيد و مظلومان را آزاد سازيد و هر يوغ را بشکنيد؟ مگر اين نيست که نان خود را بين گرسنگان تقسيم کني و فقيران رانده شده را به خانه آوري و چون برهنه را بپوشاني و ... آنگاه دعا خواهي کرد و خداوند توبه را اجابت خواهد فرمود و استغاثه خواهي نمود و او خواهد گفت که اينک حاضر هستم» .
روزه مسيحي به منظور صواب و رياضت و يا به دست آوردن رضایت پروردګار  و نجات از گناه به جا آورده نمي‌شود زيرا آنان معتقدند با ريخته شدن خون مسيح بر صليب و مرگ و دفن و قيام او از مردگان نجات از گناه و طريق راه يافتن انسان به حضور خدا مهيا گرديده است.
دلایل روزه ګرفتن مسیحیان :
علما برخی  از دلايل روزه گرفتن مسيحيان را به شرح ‌ ذیل  معرفی داشته اند :
۱- اينکه دل در حضور خدا نرم و فروتن شود.
۲-  مسيحيان به صدا و هدايت حضور خدا حساس باشند.
۳-  نفس سرکش ضعيف و سرکوب باشد.
۴- پرستش و دعاي مسيحي قوي‌تر و موثرتر باشد.
همانطوریکه که ګفته شد : روزه در مسيحيت جامع احکام مذهبي نيست به همين دليل روزه مسيحي در زمان و تحت قوانين خاصي نيست، آنها آزادند در هر زمان و با هدايت روح خدا بطور فردي و جمعي براي يک يا چند روز و حتي براي چند ساعت روزه بگيرند.
روزه‌هاي مهم مسيحيان عبارت است از:
۱-  روزه روز جمعه قبل از عيد پاک که در قرن دوم متداول بود.
۲-   روزه غيرکامل دوشنبه تا پنجشنبه هفته مقدس
۳-  روزه چهل روز قبل از عيد پاک
۴- روزه چهل روز قبل از هفته مقدس
۵- روزه چهارشنبه و جمعه هر هفته؛ به مناسبت روز توطئه يهوديان براي دستگيري عيسي و روز جمعه بدليل به صليب کشيدن عيسي
۶-  روزه‌هاي فصلي
۷-  روزه، بعنوان کفاره گناهان
روزه روزهاي يکشنبه روز عيد پاک، روزه در روز نيطيکاست- بدان سبب که روز جشن و شادماني است- ممنوع است.
روزه  در فرقه های دیګری مسیحی  از جمله  کاتوليک، ارتدوکس و پروتستان هم وجود داشته  وهر یکی از این فرقه ها  روز خاصی خویش را  برای ګرفتن  روزه  تعیین نموده ک مشهور ترین  این  روزه در فرقه های  سه ګانه  عبارتند  از :
روزه در بین  پیروان فرقه  كاتولیك:
كاتولیك‌ها در روزه های چهارشنبه خاكستر «ASH WEDNESDAY» (اولین روز ایام درمسیحیان) و جمعه‌های ایام روزه«LENT» و جمعه پاك «GOOD FRIDAY» روزه می‌گیرند و از خوردن گوشت خودداری می‌كنند. كاتولیك‌ها قرن‌های متمادی از خوردن این ماده غذایی درتمام جمعه‌ها منع شده بودند، اما از اواسط دهه 1960 خودداری از مصرف گوشت درجمعه‌های خارج از ایام روزه، به نظر محلی و شخصی افراد واگذار شد.
درروز چهارشنبه خاكستر و جمعه پاك، خوردن دو وعده غذایی كوچك و یك وعده غذایی عادی جایز است، اما خوردن گوشت ممنوع است. درسایر جمعه‌های ایام روزه نیز مصرف هر نوع گوشتی حرام است. برای روزه های اختیاری در روزهای جمعه، برخی افراد به جای خودداری از غذا خوردن، ریاضت دیگری را برای تقرب درنظر می‌گیرند یا نماز مخصوصی را می‌خوانند.
هدف از این روزه كنترل هواهای نفسانی و ریاضت كشیدن برای بخشایش گناهان و همدردی با فقراست.
روزه در بین فرقه  ارتدوكس شرقی :
دراین فرقه، دوره‌های متعددی برای روزه وجود دارد كه شامل ایام روزه«LENT»، روزه های رسولان «APOSTELS»، روزه آسودن یا دورماسیون «DORMITION»، روزه تولد مسیح «NATIVITY» و روزه های دیگر است. هر چهارشنبه و جمعه، روزهای روزه به شمار می‌آیند به غیر از آنهایی كه در هفته‌های خالی از روزه واقع می‌شوند.
درروزه این آیین به طور كلی مصرف گوشت، لبنیات و تخم مرغ ممنوع است. ماهی دربرخی روزهای روزه ممنوع است و در بعضی روزها مجاز.
ارتدوكس‌ها به این دلیل روزه می‌گیرند كه معتقدند پرهیز از شكم پروری، رحمت خدا را برای آنها به ارمغان می‌آورد.
روزه دربین  پیروان فرقه  پروتستان:
روزه دراین آیین، قانون جامعی ندارد، بلكه به انتخاب و صلاحدید افراد، كلیساها، مؤسسات یا انجمن‌هاست.
برخی از افراد كلاً از مصرف غذا و نوشیدنی امتناع می‌كنند؛ بعضی دیگر فقط آب یا آب میوه می‌نوشند؛ یا اینكه فقط غذاهای مشخصی را می‌خورند و از غذاهای خاصی امتناع می‌كنند و با هر وسوسه‌ای مقابله می‌كنند.
هدف از روزه دراین آیین، تقویت روح یا به كرسی نشاندن یك سخن حق درجامعه مدنی یا سیاسی است.
روزه در آدیان  غیر آبرهیمی:
روزه نه تنها  در  آدیان آبراهیمی  بلکه  در آدیان  زمینی  نیز وجو داشته است . بطور مثال : بودایي یان وزرتشتی ها فقط بطور مستحبی روزه می گیرند و دردین  بت پرستی روزه گرفتن (پرهیز از خوردن و آشامیدن ) با هدف تطهیر از گناه و انجام مناجات و تضرع در برابر    بت  انجام  شده است.
بوداییان   روزه دار نیز به مدت یک شبانه روز از خوردن غذا منع می شدند اما خوردن کمی شیر و آب روزه ی آنها را باطل نمی کرد .
درتعلیمات دین زردشت آمده است که مهم ترین روزه آن است که انسان دارای اندیشه ،احساس و عاطفه ای پاک ومهربان باشد و پیروان زردشت در روزهای اول ماه بقصد روزه ازخوردن گوشت پرهیز می کنند و اگر کسی بمیرد نیز به احترام جان باخته تا سه روزگوشت نمی خورند.
هندوئیسم و نوعی از روزه داری:
دین هندوئیسم 2500 تا 4000 سال پیش از میلاد، از تمدن دره ایندوس برخاسته است. هندوئیسم دین خدایان است كه اساس آن اعتقاد بر یگانگی هر چیز است. هندوها معتقدند  که : هدف از زندگی این است كه ما درک كنیم بخشی از خدا هستیم كه می‌توانیم این سطح حیات را ترك كرده و به خدا بازگردیم. این آگاهی حقیقی فقط با ورود به چرخه تولد، مرگ و زندگی كه سمسره خوانده می شود امكان پذیر است.
موفقیت هركس در این راه با مقدار اعمال خوب و بدش ارزیابی شده و تعیین‌كننده تناسخ بعدی اوست. خدمت به دیگران و قربانی كردن، موجب ارتقاء درجه و تولد دوباره فرد در درجه بالاتر می‌شود و انجام اعمال بد، او را به سطح پایین‌تر یا حتی به سطح یك حیوان تنزل می‌دهد.
هندوها معمولاً  در روزهای ماه جدید و جشن‌هایی مانند SHIVRATRI، DURGA PUJA و SARASWATI PUJA روزه می‌گیرند. زنان شمال هند در روز KARVA CHAUTH هم روزه می‌گیرند.
نحوه  روزه بستگی به خود فرد دارد. ممكن است روزه ، امتناع از خوردن و آشامیدن هر نوع غذا یا نوشیدنی برای مدت 24ساعت باشد، اما بیشتر شامل نخوردن غذاهای جامد است و نوشیدن مقداری آب یا شیر مجاز است.
هدف از این روزه ، افزایش تمركز در مدیتیشن یا عبادت برای تطهیر درون است و گاهی به عنوان دادن یك قربانی در نظر گرفته می‌شود.
بودیسم و رسم روزه داری:
دین بودا برخاسته از تعلیمات  «سیدارتا گوتاما» است كه ( ۵۳۵ ) سال پیش از میلاد به شكوفایی رسید و بودا نام گرفت.  این دین غیر آسمانی  سیاست  میانه‌روی را جایگزین ریاضت‌های شدید جسمی یا دنیاپرستی و خوش‌گذرانی زیاد كرد. سال‌ها پس از مرگ بودا، تعلیمات  او به رشته تحریر درامد و تریپی تاكا نام گرفت.
بودایی‌ها به اصل تناسخ روح و چرخه حیات معتقدند، بدین صورت كه هر كس روند تولد، زندگی و مرگ را می‌پیماید. پس از این چرخه، اگر فرد وابستگی خود به جسم و علائق را رها كند می‌تواند نیروانا را كسب كند.
همه فرقه‌های اصلی بودیسم دوره‌هایی برای روزه دارند كه معمولاً روزهای چهاردهم ماه و دیگر روزهای مقدس است. دردین  بودا، روزه به معنای خودداری از خوردن غذاهای جامد است، ولی استفاده از برخی مایعات مانعی ندارد. روزه بودائیان روشی برای پاك سازی است.
راهبان بودایی برای آزادسازی ذهن روزه می‌گیرند. بعضی از راهبان بودایی كشور تبت، برای كمك به رسیدن اهداف یوگا، نظیر انرژی درونی ، روزه می‌گیرند.
دین زرتشتی و روزه داری :
دردین  زرتشت، زرتشتیان باید در سه بخش معنوی “شنوایی”، “اندیشه” و “احساس” همیشه روزه باشند؛ به آن معنا كه از طریق این سه حس از نیكی دور نشوند و “اندیشه و احساس و شنوایی”شان همیشه سرشار از نیكی باشد. با این‌حال زرتشتیان برای افراط نكردن  درخوردن گوشت حیوانات روزهای دوم و دوازدهم و چهاردهم و بیست و یكم هر ماه زرتشتیان از خوردن گوشت پرهیز می‌كنند. همچنین زرتشتیان پس از مرگ یكی از نزدیكان، به مدت سه شب از پختن یا خوردن گوشت پرهیز می‌كنند.
اما حکمت وفلسفه  روزه در دین مقدس  اسلام  که ادامه دهنده روزه  ادیان  ابراهیمی است ، دارای مفهوم عالی انسانی ودارایی یک محتوی و شکل کاملا جدید و عالی میباشد .
 حكمت وفلسفه فرضيت  روزه بالاى مسلمانان  در دین مقدس اسلام براى  تقويت روح مسلمانان براى مقاومت با تملايات  وهوس هاى جسم  مورد تعریف وتشریح قرار ګرفته است . زيرا  روزه قدرت  هوس هاى بدن   را تقليل  ميدهد وانسان را  از بسيارى  تمايلات  نفسانى  كه لايق  مقام  انسان  نيست  باز ميدارد . وبدينترتيب  روزه  روح  انسان  را تقويت  ميكند .  
در حدیث متبرکه  
از ابو هريرة رضی الله عنه  روايت است كه پيامبر صلى الله عليه وسلم فرمود :«  من صام رمضان إيمانٱ واحتسابٱ غفرله ما تقدم من ذنبه » (  كسى كه از روى ايمان  واميد كسب اجر  وپاداش ، ماه رمضان را  روزه بگيرد  گناهان  (  صغيره )   گذشته  او بخشوده  مى شود .)
پایان