د وينې لوړ فشار ته انګلېسي کې High blood pressure وايي او علمي نوم يې Hypertension دی. Hypertension هغه وخت پېښيږي چې د وينې فشار غېر روغتيايي لوړې درجې ته ورسيږي. د وينې فشار هغه بهير دی چې زړه وينه په کې وجود ته پمپ کوي.
د وينې لوړ فشار (Hypertension) اوس مهال يوه عامه ناروغي ده. د څېړونو پر اساس امريکا تر ۵۰ سلنه ځوانان په دې ناروغۍ اخته دي. د وينې لوړ فشار (Hypertension) څرګندې نښې لري. هر کله چې وروستي پړاو ته ورسيږي، نو په زړه، د وينې رګونو، دماغو، سترګو، پښتورګو او د وجود په نورو برخو منفي اغېز کوي.
د وينې لوړ فشار (Hypertension) عمومي نښې - نښانې:
- د سر درد؛
- د ساه يا نتقس کموالی؛
- له پوزې وينه؛
- د مخ سوروالی؛
- ګنګستيا؛
- د سينې درد؛
- د سترګو د لېد بدلون؛
- په تشو متيازو کې وينه.
دغه نښې د وينې لوړ فشار (Hypertension) نښې دي، خو اړينه نه ده چې د وينې لوړ فشار (Hypertension) هر ناروغ يې بايد ولري، ځيني کې دا نښې پټې وي خو بيا هم د وينې لوړ فشار (Hypertension) لري. د وينې لوړ فشار (Hypertension) د مالولو لپاره غوره دا ده چې د زړه متخصص ډاکتر وکتل شي.
د وينې لوړ فشار (Hypertension) لاملونه:
د وينې لوړ فشار (Hypertension) دوه ستر ډولونه لري. چې يو يې لومړني Primary hypertension او بل يې Secondary hypertension دی.
۱- د Primary hypertension لاملونه:
- د وينې لوړ فشار دغه ډول ډېری خلک لري. کومې څرګندې نښې نه لري. پلټونکي تر اوسه هم په دې نه دي توانېدلي چې د Primary hypertension څرګند لاملونه پيدا کړي، لاندې څيزونه يې د مهمو لاملونو شمېرل کيږي.
- Genes: د وينې لومړني لوړ فشار يو لامل ارثي نېږدوالی کېدای شی. يانې که چېرې د کورنۍ کوم غړی مو په تېر کې دغه ناروغي لرلې وي، نو ستاسې د اخته کېدو شونتيا هم نېږدې ده.
- Physical changes: د پښتورګو پيوند او په وجود کې ځينې نورې فزيکې ځای پر ځای کېدنې هم د Primary hypertension لامل دی.
- چاپيريال: ډېر پر ځای کېناستل، د فزيکې چارو نه تر سره کول، خواړه او نور کړه وړه هم د Primary hypertension له لاملونو دي.
۲- Secondary hypertension: د وينې دغه ډول لوړ فشار ناڅاپي رامنځ ته کيږي او د لومړي په پرتله ډېر خطرناک او وژونکی دی. لاندې يې ځيني عمده لاملونه دي.
- د پښتوروګو ناروغۍ؛
- د زېږون له وخت د زړه ستونزې يا congenital heart defects؛
- د تیروئید غدې ستونزې؛
- د ځينو درملو جانبي عوارض؛
- د نشه يي توکو استعمال؛
- د الکول يا شرابو ډېر استعمال؛
- د آدرنال غدې ستونزې.
نور بيا په دويمه برخه کې .......
