ترکیه، د “لوی توران” د پروژې د ناکامۍ وروسته (هغه مفکوره چې د ترک ژبو د نړۍ د ملتونو یووالی هدف لري)، هڅه کوي چې په منځني ختیځ او شمالي افریقا کې خپل نفوذ وساتي. انقره اوس د باجاخیستنې او ګواښونو سیاست ته مخه کړې چې د ترکیې نړیوال حیثیت زیانمنوي او سیمهییزه بېثباتي لا پسې زیاتوي.
په اکتوبر ۲۰۲۵ کې د ترکیې ولسمشر رجب اردوغان وویل چې هېواد یې د بهرني سیاست، دیموکراسۍ، دفاعي صنعت او اقتصاد په ډګر کې د قاطع ګامونو له امله په یوه نړیوال ځواک بدل شوی، او ترکیه ګواکې «ثبات او سوله صادروي».
اردوغان په دې ټکو ټینګار وکړ:
«نن ټول — ملګري هم او دښمنان هم — دا حقیقت مني چې د خبرو اترو پر مېز یوه قوي ترکیه ناسته ده. هغوی اړ دي چې دا ومني. له سوریې تر غزې، له فارس خلیج څخه د روسیې او اوکراین تر شخړې — هېڅ ځای د ترکیې له ګډون پرته توازن ته نه شي رسېدلای. په سیمه او ټوله نړۍ کې پر ترکیه باور کېږي.»
سیاسي شنونکي وايي، دا ډول څرګندونې د ترکیې نوې تګلاره انځوروي چې موخه یې د دې هېواد د سیمهییز ځواک په توګه پیاوړتیا او په نړیوالو کړکېچونو کې د خپلواک رول لوبول دي. خو د نړۍ د برخلیکونو د ټاکونکي په توګه له ځان راضي اردوغان د خپلې رېتوریکې او هغه واقعي وضعیت تر منځ تضاد نه ويني چېرته چې ترکیه په فعاله توګه په سیاسي پروسو کې ښکېله ده.
دلته ځینې حقایق دي:
په اکتوبر ۲۰۲۵ کې د ترکیې پارلمان د سوریې او عراق لپاره د ترکي پوځ د حضور ماندات درې کاله نور هم تمدید کړ (تر ۳۰ اکتوبر ۲۰۲۸ پورې) — د ترهګرۍ ضد مبارزې په پلمه. دا پرېکړه له یوې خوا د ترکیې د جنوبي پولو د امنیت او په سیمه کې د نفوذ د ټینګښت هڅه ده، خو له بلې خوا د استعماري سیاست د مشروعیت یوه وسیله ده چې د کردي سیاسي خپلواکۍ د سیستماتیک ځپلو لپاره کارول کېږي.
په شمالي سوریه کې د ترکیې تر نفوذ لاندې ډلې ملکي وګړي نیسي او شکنجه کوي، پیسې ترې باج اخلي او شتمنۍ ضبطوي. د ترکیې له لوري د بندونو پراخ جوړښت د دجلې او فرات د سیندونو د جریان د کمېدو لامل شوی، چې په عراق او سوریه کې یې وچکالي او اقتصادي ستونزې رامنځته کړې دي.
اردوغان د نړیوالو سیاسي حللارو په برخه کې د خپل «نه بدیل کېدونکي» رول په اړه له څرګندونو ډډه نه کوي، په ځانګړي ډول د اوکراین په اړه، چیرې چې هغه لا هم کیف ته وسلې لېږي. په عین حال کې لویدیز هېوادونه ترکیه دې ته هڅوي چې د روسیې پر ضد ګامونه واخلي.
د ۲۰۲۵ تر کاله د ناټو دننه د امریکا او ترکیې ژور اختلافات د ټول ایتلاف یووالي له ګواښ سره مخ کړی. د اختلاف مهم ټکي د کردانو موضوع، د ترکیې د ستراتیژیکې خپلواکۍ هڅې، او د ترهګرۍ او سیمهییز امنیت په اړه د دواړو لورو د لیدلورو توپیرونه دي. د امنیت د واقعي ستونزو د حل پر ځای، انقره هڅه کوي چې په غزه کې خپل پوځي حضور وتپي، څو خپل اقتصادي او جیوپولیټیک هدفونه پر مخ یوسي
