روهي( نۍ/۱۲ د سلواغې )، نښې یې څه دي او د دې درملنه څنګه کیدای شي؟ که چیرې دا ویروس په انسان برید وکړي.
کرونا ویروس چې په چین هېواد کې نړۍ ته خپل ځان راڅرګند کړی او د فرانسې، امریکا او د نړۍ په نورو هېوادونو کې یې هم نښې نښانې لیدل شوي دي.
د چین د ولسمشر په وینا، کورونا ویروس یو "شیطان" دی او ټوله نړۍ باید د شیطان سره مبارزه وکړي. دا ناروغي اصلآ د سږو ناروغي ده او د هغې مکروبونه کولی شي د انسان لپاره وژونکي ثابت شي.
په تیرو دوه اوونیو کې، 'کورونا ویروس' په چین کې ۱۷۱ کسان وژلي پداسې حال کې چې نور په زرګونه کسان بیا په دې ناروغۍ اخته ( اغیزمن ) شوي. د روغتیا خبرتیا په ټوله نړۍ کې خپره شوې. چینايي مسافرین چې راځي او ځي په هوایی ډګرونو کې د هغوي صحي معاینې کیږي. څو هیوادونو چین ته او له چین څخه پروازونه لغوه کړي دي.
د روغتیا نړیوال سازمان د 'کورونا ویروس' خپریدل د طبی بېړني حالت په توګه وبلل او د هغې د مخنیوي لپاره یې احتیاطي تدابیر نیولي دي. نړۍ مخکې د ورته ویروس سره مخ وه، په شمول د ډینګي ویروس، د باد فلو ویروس، برډ فلو او سارس مګر کورونا ویروس ټوله نړۍ ولړزوله.
په طبي علومو کې د ورته پرمختګونو سره، د ویروس انتاناتو درملنې لپاره هیڅ ډول پروتوکول شتون نلري او کوم ځانګړی واکسین شتون نلري. د پایلې په توګه، د ویروس له امله د مړینې شمیره لوړه ده. چین سره تړاو لرونکي هیوادونه هم په ویروس اخته دي.
په آسټرالیا، تایوان ، نیپال، جاپان، تایلینډ، سویلي کوریا او همدا ډول متحده ایالاتو کې هم د کورونا ویروس قضیې راپور شوې دي. ډیری چینایي انجنیران او کارګران په پاکستان کې په بیلابیلو ملي پروژو کار کوي، نو په پاکستان له لورې هم لوړ خبرداری ورکړل شوی.
د 'کورونا ویروس' راپورونو په تعقیب، چینايي اوسیدونکي چې د اورګاډي او نورو پروژو کې کار کوي د کار څخه منع شوي او تر پلټنې پورې یې خپلو استوګنځایونو ته محدود کړي دي. د روغتیا ملي انسټیټیوټونو د 'کورونا ویروس' په اړه د روغتیا مشوره هم خپره کړې. د ملکي هوایی چلند ادارې پدې برخه کې په مختلفو هوایی ډګرونو کې روغتیایی مشران ټاکلي دي.
کورونا ویروس څه شی دی؟
ناروغي کله پیل شوه؟
د کورونا ویروس ( مکروب ) انتان څنګه خپریږي؟
د دې مخنیوي لپاره کوم ګامونو ته اړتیا ده؟
د دې مخنیوی کیدی شي؟
دا ټولې پوښتنې د خلکو لارښود لپاره پدې مقاله کې ځواب شوي. د کورونا ویروس اخته کسان د زکام، ستوني، سر درد او تبه نښې لري بدن د ستړیا احساس کوي، پوزه په دوامداره توګه جریان لري. سږو باندې اغیز کیږي که چیرې انفیکشن لوړ وي. ترټولو خطرناک شی هغه شی دی کله چې انتان د سینه بغل له امله رامینځته کیږي.
دا په سږو کې د شدید انتاناتو لامل کیږي، په تنفس کې ستونزې، سخته تبه، کله چې انتان لوړه وي، ساه بنده شوې او مصنوعي تنفس ته اړتیا لیدل کیږي. په ښکاره ډول، پدې حالت کې دا طبي بېړنی حالت کیږي. که چیرې انتان خپریږي، ساه بنده بنده کیږي او مړینه په څو ساعتونو کې پیښه کیدی شي.
د کورونا ویروس ناروغۍ ټولې نښې د نمونیا سره ورته دي. دا ناروغي خپریدل ۲۰۱۹ م کال په دسمبر کې پیل شوه، چې تر دې دمه په چین کې ۱۷۱ کسانو پکې خپل ژوند له لاسه ورکړی دی. په بیجینګ کې هم د یو تن د وژل کیدو خبر ورکړل شوی دی. په هند کې هم یو مړ شوی دی. په زرګونو خلک پدې کې اغیزمن شوي دي. له ۹۰۰۰ څخه ډیر شکمن قضیې څېړل کیږي.
د کورونا ویروس په اسانۍ سره له اخته شوي کس څخه روغ کس ته لیږدېږي. اغیزمن سړی کولی شي ناروغۍ له دوه څخه تر پنځو ورځو پورې نورو ته ورسوي. د دې دلیل لپاره، که څوک د ناروغۍ تشخیص شوی وي، نو دا لږترلږه د یوې اونۍ لپاره په انزوا کې ساتل کیږي ترڅو صحي افراد له ویروس څخه خوندي شي.
د ناروغۍ په پیل کې نښې د زکام او پورتنۍ تنفسي انتاناتو سره ورته دي. له همدې امله، درملنه په ورته وخت کې ګټوره ده، مګر ترټولو مهم یې د دې وخت په جریان کې ناروغ ساتل دي ترڅو نور صحي اشخاص د ناروغۍ له تباهۍ څخه خوندي شي. د شتون معلومولو لپاره د وینې معاینې ترسره کیږي.
په چین کې ، کروناویرس لومړی د مارانو له لارې انسانانو ته لیږدول شوی. څاروي او سپي هم په ویروس اخته دي او انسان ته ویروس لیږدوي. د کرونا ویروس نښې لکه د زکام په څیر، معمولا له ۷ ورځو څخه تر ۱۰ ورځو پورې دوام کوي. که پدې وخت کې بشپړ آرام او د ډاکټر په مشوره درمل واخلئ، ناروغي به خپره نه شي او سړی به روغ شي. نور د کورونا ویروس په اړه نور اندیښنې ته اړتیا نلري.
چینایي وګړو د کورونا ویروس خپریدو کنټرول لپاره خپل ولایتونه تړلي دي. له ملیونو څخه زیات چینایي وګړي خپلو ښارونو ته محدود شوي دي. همدا ډول په شانګهای ښار کې د نوي کال رخصتۍ د فبروري تر ۹ پورې غزیدلې دي. تر دې دمه په چین کې د اغیزمنو خلکو شمیر۱۰۰۰۰تنو ته رسېدلی چې له دې جملې څخه ۹۷۶ تنو د وضعیت په اړه اندیښمن دي. په چینايي پوهنتونونو کې د داخلې ازموینې لغوه شوې. کوم خارجي محصلین چې د چین په پوهنتونونو کې زده کړې کوي په کوم زده کونکي کې د ویروس نښې نښانې شتون نلري، مګر ټول زده کوونکي خپه دي او هیله لري چې کډوال شي.
چینايي اتباع د کورونا ویروس سره د مبارزې لپاره هوډمن دي. په ښار کې هرچیرې بینرونه شتون لري: "موږ به د کارونا ویروس ته ماتې ورکړو، موږ به دا شیطان ویروس ووژنو." په ووهان کې لاکون د سبزیجاتو محصولاتو او درملو کمبود لامل شوی. د چین له نورو ښارونو څخه، زړورو چینایی خلکو د ووهان له وطن څخه د یو اړخیز څرګندونې لپاره په سلګونو کانتینرونه سبزیجات، خواړه او درمل ووهان ته لیږدولي دي. که څه هم د کورونا ویروس د نړۍ په ګوټ ګوټ کې له چین څخه سرچینه اخیستې، دا د تلفاتو او قربانیانو شمیر زیاتوي، مګر درملنه یې دومره ستونزمنه نده.
لومړی کار کول د کورونا ویروس انفیکشن یا د تنفسي خنډونو له امله رامینځته شوي لومړني انفیکشن ترلاسه نکړئ. آرام، تبه او ټوخي او د انتاني درملو اخیستل د ناروغۍ نښې دي. ترټولو مهم، که یو چا کې د کرونا ویروس تشخیص شي یا ورته نښې ښکاره شي، دا ناروغ باید لږترلږه اوو ورځو لپاره په انزوا کې وساتل شي. که ازموینه د ویروس لپاره مثبت راشي، ناروغ باید د ټیسټ وروسته لږترلږه یوه اونۍ لپاره په بشپړ انزوا کې وساتل شي. دا مهم دي چې د احتیاطي توکو، ماسکونو او دستکشو کارول د ناروغ او ټولو اشخاصو لپاره چې له هغه کس سره اړیکه لري. د کرون ویروس د یخ سرطان په څیر د تودوخې حساس ویروس دی. نو ځکه، دا مهمه ده چې ناروغ ته بخار او مایعات ورکړل شي، د سبزیجاتو سوپ وڅښل شي ترڅو د ناروغۍ سره په اسانه مقابله وشي.
د تبې په صورت کې، جنتي درمل ورکړئ. د ټوخي په حالت کې، دوه ګیلاس شات او یو څه تور مرچ په ګرمو اوبو کې واچوئ. کله چې ناروغي تشخیص شي، په سهار کې، یو کپ ګرمو شیدو کې د زیتون غوړ یو چمچ او یوه کاشوغه شات الله جل جلاله او د زیتون غوړي او شات کې ډیر بدلونونه راوستي دي.
دوی دواړه د انفیکشن کنټرول کولو وړتیا لري او د انټي وییرل ملکیتونه لري. شات د هرې ناروغۍ درملنه ده. پوټکي، جوار او ادرک د زکام او ستوني انتاناتو لپاره هم ګټور دي. ناروغ ته د تودو شیانو ورکول د ناروغۍ ښه کار دی. ناروغ خوشحاله وساتئ ځکه چې ناروغ د جلا کیدو سره سره اړیکه کیدی شي.
کله چې په مدینه کې د طاعون ناروغي خپرېده، تاسو د ناروغۍ څخه د خلکو مخه ونیسئ ترڅو خپل ښار پریږدئ ترڅو ناروغي په نورو سیمو کې صحتمند خلکو ته ونه لیږدول شي. د مسلم شریف دوهم ټوک د حضرت اسامه څخه روایت کوي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایلي دي چې طاعون او ساري ناروغي لومړۍ سزا کیږي.
کله چې په یوه سیمه قوم یا ښار کې ناروغي خپریږي، نو مهمه ده چې د اغیزمن ښار اوسیدونکي خپله سیمه پریږدي، نو دا مهمه ده چې د نورو ښارونو خلک اغیزمن ښار یا سیمې ته لاړ نشي. هغه لارښوونې چې اوس د نن ورځې طبي ساینس کې څرګندیږي هغه حدیثونه دي چې الله موږ ۱۴۴۰ کاله دمخه ویلي. ماشاء الله
پاکستان او ځینې نور هېوادونه هم د دې ناروغۍ خپریدو اندیښمن کړی دی قضیې راڅرګندې شوې. د کورونا ویروس پروړاندې محافظت لپاره احتیاطي اړتیا لیدل کیږي. کاغذ او نور شیان چې د ناروغ لخوا کارول کیږي باید په سمه توګه تخفیف شي پداسې حال کې چې خوله او پوزه باید د ټوخي یا ساه اخیستلو پر مهال د نسج یا رومال سره وپوښل شي. که ژر تبه، ټوخی او ساه لنډۍ ولرئ سمدلاسه د یوه ډاکټر یا روغتون سره اړیکه ونیسئ.
که تاسو اسهال، زکام او ساه لنډۍ ولرئ، دفتر یا ښوونځي، کالج ته له تګ څخه ډډه وکړئ، په کور کې آرام کول، په مصروفه ورځ آرام کول طبیعت آراموي.
ناروغي د خدای لخوا راځي. د ناروغیو څخه د ساتنې لپاره خدای ته دعا وکړئ. د ناروغیو څخه د پناه غوښتنه وکړئ او لاندې دعا یې ولولئ:
اَللّٰہُمَّ اِنّیِ اَعُُوذُبِکَ مِنَ البَرَصِ وَالجنونِ وَالجُذَامِ وَ مِن سَیِئی الا سقَام (آمین)
ای الله! زه د ناروغۍ، رواني ګډوډۍ ، جذام، او هر ډول ناوړه ناروغیو څخه ستاسو پناه غواړم.
د دې دعا په مکرر ډول لوستل به تاسو د هر ډول ساري ناروغیو څخه ساتي، په شمول د 'کورنا ویروس'. نو د صحي پاتې کیدو لپاره ، تاسو باید درمل، لمونځ او همدارنګه خیرات وکړئ.
ژباړن: محمد مبین هڅاند
