زنده گی ما، مردمانی که در فلات افغانی تاریخ ساخته اند، در جغرافیای زیست، سیاست و فرهنگ، همواره در ترب (خاک)، معنی یافته است. سروده های افغانی، به ویژه ادبیات پشتو طبیعت، عشق و انسانیت را گره زده اند. مفاهیم بزرگی در سرشت این حقیقت (پشتو) تنیده شده اند که در هرازگاه فرصت، قرار مردم در کنار طبیعت اند.
طبیعت، منشای زنده گی ماست. در این منشا، تفاوت های زیادی روی نگرش انسانی ما تاثیر می افگنند؛ هرچند سیمای طبیعت در تاریخ بشریت، بسیار الهام بخش است، اما در آیینه ی فرهنگ ما، نماد اصالت شناخته می شود. سرچشمه های زلال طبیعت، رنگین کمان اندیشه هایی اند که بزرگان ما از انوار آن ها گذشته اند.
سالروز مرگ استاد سخن، زنده یاد گل پاپا الفت است. شناوران ابحار اندیشه ی استاد مرحوم، می دانند که در نوع نگرش استاد به زنده گی، سرچشمه های زلال، مستقیماً از طبیعت به سرشت انسانی می نشینند. بنابراین، اومانیسم و ناتورالیسم استاد، الفت به زنده گی هستند.
سنت روایت ماجرای زنده گی استاد، بدون شک که به کارنامه ی عظیم قلمپردازی ها، قلمفرسایی ها و تخلیقات متنوع ادبیات پشتو و دری افغانی وسعت می یابد، اما شرح همواره ی آن در عادت اخذ فرهنگی ما، هنوز حتی به مدخل معنی نرسیده است. چه فلسفه ای در سرچشمه های زنده گی مردی یافت می شود که اگر حیات را تعریف کند، طبیعت، منشای آن است:
ژوند
د یوې چینې اوبه دی، څوک یې د زرو په جام کې څښي، څوک يې د خاورو په کنډولي کې. هغه، چې نه دا لري نه هغه، په لپه کې يې را اخلي. په اوبو کې هیڅ فرق نشته، فرق په لوښو کې دی. د شاه او ګدا فرق په لوښو کېږي. د اوبو په خوند هغه څوک پوهيږي، چې دېر تږی وي.
هغه لاروی، چې له بیدیا نه ستړی ستومانه راڅې او تنده یې ډېره زیاته ده، دا اوبه ډیر خوند ورکوي. هغه دهقان، چې په سره غرمه کې یوې کوي او خولې پرې راماتي دي دا اوبه د هغه دپاره ډېر لوی نعمت دی. یو شپون، چې له غره نه تږی راکوزېږي او په چینې باندې خوله ږدي د اوبو په خوند ډېر ښه پوهیږي. یو بل سړی چې یخ سیوري ته په ارامه چوکۍ ناست دی، ښایسته صراحی يې له څنګه ایښې ده او په ښو ګیلاسونو کې اوبه څښي له اوبه نه هغه خوند نشي اخیستلی.
هو! ده دلارویو او شپنو تنده نه ده لیدلې. په سره او ټکنده غرمه کې یې لو نه دی کړی، ځکه هغه تلوسه په ده کې نشی پیدا کېدای. چا، چې لوږه او تنده نه ده لیدلې، هغه د خوړو او اوبو پوره خوند هم نه دی لېدلی او د ژوند په کیف نه دی پوه شوی.
زنده گی در این تخلیق ادبی استاد الفت، عطش را سرچشمه می نمایاند. بلی، عطش زنده گی به معنی درک طبیعت، انسان را به مزایای می رساند که به قول استاد، لذت کامل از نوش است.
پیوند های ناگسستنی میان انسان و طبیعت وجود دارند. در این میان، نقطه ی عطف، زنده گی است. خلط حیات انسان در زمینی که گام می گذارد، اومانیسم و ناتورالیسم استاد الفت را تعریف می کند.
فلسفه ی زنده گی استاد الفت، طبیعت است. طبیعت، زمینه است که زنده گی او در آن نقش می بندد. گنج شایگان تخلیقات استاد مرحوم، در ابعاد زنده گی کنونی، چه قدر به شایسته گی ارزش هایی نیز نزدیک است که برای حفظ محیط زیست می خواهیم از کنار هیولای صنعتی شدن، کناره بگیریم.
انقلاب صنعتی با ماشین بخار، انسان را به ماشین سرعت زمان منتقل کرد. دو قرن پس از انقلاب صنعتی، دست آورد های انسانی به کهکشان می رسند، اما تعجیل این سرعت، هستی و کاشانه ی ما را تهدید می کند.
زباله های وحشتناک، همه جا را فراگرفته اند. آرایش جنگ ها و دودکش کارخانه های عظیم حرص انسانی، مانند لوله های زرق اهریمن، از جان و هستی طبیعت می بُرند. درست در این جاست که جان مایه ی ارزش های انسانی که از طبیعت سرچشمه گرفته اند، دستور می شوند و از نشان هایی تبلور می کنند که انسان های اندیشمند تخلیق کرده اند.
در سال های تداوم غم، این بار در کنار شهر های گرد و خاک، دنبال رهنمود هایی استیم که با سفارشات سحرانگیز ادبیات، کیفیت روانی نیز دارند. در نوبت معنی گنج شایگان الفت، این مقال را ویژه ی تفسیر زنده گی از قلم او کردم. بلی، نیاز های ما برای زنده گی انسانی، ضرورت بازخوانی تفسیر زنده گی از الفت است.
این ضرورت در هر بُعدی، نافع است. احترام استاد به زنده گی، در حیات سیاست زده ی ما، اومانیسم را تعریف می کند. انسان های دربند این جا، قبل از همه نیاز دارند هویت انسانی خویش را فراموش نکنند. این هویت انسانی در زمینه ی طبیعت، ناتورالیسم را تعریف می کند. طبیعت، ودیعه ی الهی برای آرامش های زنده گی است.
افغانستان مجروح ما از ناسور طبیعت نیز رنج می برد. ناقوس جنگ، نه فرهنگ می گذارد و نه جُنگ. اگر اصالت های زنده گی را بازخوانی نکنیم، طبیعت این سرزمین، دوباره به ماوای رفاه ما مبدل نمی شود.
راوی زنده گی (استاد الفت) در کارنامه ای که از او داریم، انبوه معانی گذاشته است. این افاده گذشته است، اما کهنه نمی شود؛ زیرا راجع به زنده گی و طبیعت است. روان استاد شاد باد!
