حج يك تجمع با شكوه وبي نظير جهاني است كه از هر گوشه يى جهان بنده ګان خداوند يكتا كه به زبان هاي مختلف صحبت ميكنند و با نژاد هاي مختلف تعلق دآرند براي شركت درين تجمع ميآيند و بطوربرادروار درآن اشتراك مينمايند , با تفاوت رنګ , نژاد , زبان , ومنزلت دنيوي در يك مقام وبايك حيثيت با هم يكجا شده به خداوند رحيم تضرع و التجايى مغفرت ميكنند , درين تجمع كسي از كسي برتر نيست هم يكسان در برابر خداوند يكتا مي ايستند , امير از غريب فرق شده نميتواند براي همه فرصت يكسان مهيا شده است همه ميتوانند رضاي خدواوند مهربان را بدست آورند , در برابر خداوند در يكجا ودر يك وقت جمع گرديده يك رب را پرستش نموده وطبق عملكرد يك رسول صلى الله عليه وسلم مناسك اين تجمع بي نظير را بجا ميآورند .
به مجرد اينكه حاجي به طواف بيت العتيق مپردازد در واقع اعلان بدست آوردن رضاي خداوند غفور را ميكند ودر جريان طواف به خداوند التجا ميكند تا مورد عفوه ومغفرت او تعالى قرار گيرد , واز خداوند قادر براي برداشتن مشكلات خويش دعا ميكند .
همچنان سعي در بين صفا ومروه هم تسليم شدن به امر خداوند قهار است واقتدا به آن خانم پرهيزګار بيبي هاجر خانم حضرت ابراهيم عليه السلام است آن خانميكه, بعد از پرسش مكرر حضرت ابراهيم عليه السلام برايش ميگويد كه من به امر خداوند شما را درين صحرا سوزان رها ميكنم دربين آن بيآبان سوزان بدون هيچګونه وسايل وبدون كدام سرپرست به امر خداوند قادر لبيك ګفته با فرزندش سكونت اختيار ميكند وقتيكه فرزندش از تشنګي ناله ميزند براي رفع تشنګي فرزندش در بين صفا ومروه دوان دوان پي بدست آوردن آب ميګردد بعد از تپ وتلاش وقتي نزد فرزندش بر ميګردد به امر خداوند قادر ميبيند كه از دست زدن اسماعيل عليه السلام بر روي زمين آب بر آمده است وفواره ميزند كه هاجر براي آرمش آن آب لفظ زبان عبري زم زم را به زبان ميآورد وزم به معنى آرم باش استاده شو است ګفته شده كه در يك حديث رسول الله صلى عليه وسلم آمده است كه اګرهاجر براي آن آب زم زم نميګفت همه جهان را غرق ميكرد سبحان الله اين است قدرت خداوند قهار كه در آن بيآبان سوزان وخشك اين چنين آب را آفريد كه تا اكنون به همان پيمانه وجود دارد , پس سعي ميآن صفا ومروه اقتدا آن خانم بزرګوار است كه به امر خداوند مخلصانه لبيك ګفته است .
وايستادن به عرفات اعتراف به وحدانيت خداوند يكتا است چونكه انسان ازلباس , مال , قدرت , وقوت , واز قبيله , خانواده خلاصه از همه چيز تجريد گرديده در برابر خداوند عزيز مي ايستد وهمه به وحدانيت يك ذات اقدس اعتراف كرده و عملكرد يك رسول الله صلى الله عليه وسلم را بجا ميآورند , ودر ميدان عرفات انسان تصور آن روز محشر وحساب دهي را كه انسان در برابر خداوند رحيم قرار ميګيرد كرده ميتواند , در عرفات براي همه فرصت يكسان مهيا ګرديده است , براي همه از سوي خداوند مهربان وعدۀ مغفرت صادرميګردد وندا خداوند فرو مآيد ( بيآيد بنده ګان من , مغفرت است براي شما يقيناً كه بدي هاي شما به نيكي تبدل ګردد ) سبحان الله وعده خداوند براي همه يكسان است فرق ميآن امير وغريب نيست
ورمي الجمرات ( سنګ زدن شيطان ) هم تعبير از عدم پذيرش عملكرد وروند شيطان است واظهار مبارزه با همه طاغوت هاي سركش است كه چون شيطان سركش انسان را به تباهي ميكشاند , اعلان جنګ با دشمنان خداوند يكتا وقهار است , وعدم تسليم شدن به شيطان ربوده شده از بارګاه خداوند قهاراست , اعلان برأت از شيطان است , عدم پيروي از همه آن طاغوت هاي سركش است كه انسان را به جاده تباهي وګمراهي ميبرد , سنګ زدن شيطان سنت ابراهيم عليه السلام و سنت حضرت محمد صلى الله عليه وسلم را به جا آوردن است .
وتراشيدن سر احساس برآمدن يا بيرون رفتن از ګذشته هاست وكنار ګذاشتن بدرفتاري , ګناه كاري , سلوك نا ګوار است , وأغاز يك عهد نوين وتوبه كردن از ګناه واجرام است , وآغاز يك روند درست مطابق عملكرد رسول اكرم صلى الله عليه وسلم است .
وقرباني هم آن پديده ګرانبها است كه اطاعت خداوند يكتا در آن نهفته است , وقتيكه ابراهيم عليه السلام بعد از 89 سال صاحب يك فرزند ميشود چون امر خداوند در مورد ذبح فرزند يګانه اش ميآيد بدون ترديد به امر خداوند لبيك ميګويد وچون اسماعيل عليه السلام در خانه نبوت پرورش يافته است به خواهش پدر خويش سر تسليم را چنان شجاعانه خم ميكند كه هر ګز تصور تردد وهراس به دلش راه نميآبد , وقتيكه خداوند كريم امتحان اطاعت ابراهيم عليه السلام ميګيرد برايش از بهشت كبش ميفرستد كه به جاي اسماعيل عليه السلام ذبح ميګردد , از همان جا فلسفه قرباني سرچشمه ميګيرد , كه در آن صدقه براي مسكينان است و پاكي نفس است و.............. ,
حج يك نظام كامل زندگي است , حج يك مدرسۀ بزرك وپرعظمت براي انسانيت است , حج همه عبادت ها را در بر دآرد در حج نماز , دعا , تلاوت , طواف , صدقه , احرام , سعي , ............ودر حج وحدت مسلمان ها تحقق ميآبد , در حج همه مفاهيم انسانيت برادري , عدالت , مساوات , همكاري , دوستي , ........... تحقق مي يآبد در حج كسي هم بالاي كسي برتري ندارد, در حج امير وغريب همه با هم يكسان اند , يك لباس دآرند در يكجا ګرد هم آمده اند , لباس ملك با لباس يك غريب تفاوت ندارد , قرباني ملك با قرباني مسكين تفاوت ندارد , سنګ زدن امير با سنګ زدن غريب تفاوت ندارد , سعي پادشاه با سعي مسكين تفاوت ندارد , طواف همه يكسان است كسي از كسي بهتر نيست , اين يك جهان رباني است كه انسان را از مفاهيم دنيوي تجريد نموده در برابر خداوند قرار ميدهد , هر كس به زبان خود به خداوند تضرع نموده تا موجب مغفرت او تعالى شود , از ګناه هاي خويش اظهار پشيماني ميكند , خداوند قادر خواسته هاي همه را در عرفات برآورده ميسازد , براي همه فرصت مغفرت برآورده ميشود .
اما دراحرام بستن وتجريد از لباس يادآوري از مرګ , كفن ورحلت ما ازين جهان وبه خاك سپردن ما بطور يكسان نهفته است , همه بدون كدام تفاوت كفن شده دفن ميګرديم , كفن امير وغريب تفاوت ندارد , درحج انسان به خاتمه خويش ميانديشد ودر فكر آخرت و جهان اذلي ميګردد , ودر فكر حساب دهي در برابر خداوند يكتا مي شود , و به پايان اين زندګي پي ميبرد .
آنانيكه كشورها , اقارب ودوستان خويش را ترك ګفته به سرزمين مقدس ميروند و آن نشانه هاي پرعظمت رسالت محمدي را در آن سرزمين وحي مشاهده ميكنند موجب قوت ايمان شان ميګردد وراه ګناه و بد رفتاري را ترك ګفته بسوي خداوند ميشتابند , وشوق پيوستن به راهكرد رسول الله صلى الله عليه وسلم در دل هاي شان زنده ميشود , بناً حج يك موسسۀ تربيوي بزرګ است كه به تهذيب همه جوانب زندګي انسان ميپردازد , ورابطه ايماني وروحاني انسان را با خداوند قادرتعمق ميبخشد .
خداوند همه را توفيق ادا كردن اين ركن بزرگ اسلام را عنايت فرمايد .
عبدالرحمن فرقاني
