خوږو لوستونکیو !!
نن خورا گټین روغتیائی معلومات ستاسی د پاملرني لپارہ وړاندي کوم : ( اول مختصر ځان پوہ کړۍ، زیرې په پای کې وړاندی کوم)
زړه ( قلب):
زړه د وجود ھغه ارگان دې چې ځانگړې سیستم ( جھاز ) او کردار لري . په خپله زړه له داسي عضلاتو جوړ دې چې له نورو عضلو د بدن سرہ توپیرلری .
کاراو فعالیت ېی د پم Pump په څیر دہ چې ټول وجود اوھری حجری ته پاکه یعنی له اکسجن څخه ډکه وینه مهياکوياو په دي وینه کې ھغه غذائی توکي ھری حجری ته د پروریش او ودی لپارہ رسوی کوم ته چې قدرتي اړتیا دہ .
څلور دھلیزہ Chambers لری، یو ډکیژی بل خالي کیژی او دا بھیر په نه ستړیداروان وی . د ھردھلیز په مینځ کې یو دیوال Septum موقعت لري اوھردیوال طبعی سورې (غار) لری . ھرغار بیا پردہ (برغولې) Valve لری، چې کله یو دھلیزبل دھلیز او بیاغټ شریان ته وینه واستوی نو دابرغولې بیرته پری راکشته شي اوغاربند شي ترڅو لیژل شوی (پم شوی) وینه راواپس نشی . دابرغولي Valves ھم په رنځ مبتلاکیدای شي اوھرکوم Valve چې په رنځ مبتلاشي نومشخص د ھغه Valve د نوم په رنځ یادیژی ،
(د نن معلومات د زړه د کوم Valve د رنځ په ھکله ندې)
کله چې مې ذکرکړ، چې زړه له عضلاتو جوړدې نو دا د زړہ عضلات ھم پروریش او چستي ته اړتیالري چې تازه او فعال ېی وساتي ، د دی لپارہ ھم وینه باید ورسیژی چې دا بھیر پورہ کړی .
نو داپاکه اوله اکسجن څخه برمندہ وینه د شریانونو په واسطه د زړہ عضلو ته رسیژی. کله چې عضلات ضروری خواړه ورڅخه ترلاسه کړی، نو ناپاکه وینه (اکسجن مصرف شوی) بیرته لدی عضلو د زړہ د وریدو په مرسته جریان ته واستوی ترڅو بیا له اکسجن سرہ گډه او بیرته پریمنځلی راستون شی.
ھمدی د زړہ عضلو ته درۍ شریانونه مشخص دې چې دا بھیر پورہ کوی او د زړه د شریانونو په نومونو یادیژی Coronary Arteries.
۱) شې د زړہ شریان RCA
۲) چپ د زړہ شریان LAD
او
۳) گرداگرد د زړه شریان CIRCUMFLEX CA
ھغه وخت چې دا شریانونه یو یا دوه یا ھم زیات تنگوالې اختیارکړی نو وینه په کافي (پورہ) اندازه ھغی برخی د زړه ته محدودہ شی او ورو ورو بندیش واقع شې . کله چې بندیش مکمله بڼه ونیسی نوعضله د زړه له وینی محرومه شی ، فورأ وچوالې غورہ کړی ، اکسجن قطع شي ، یوہ ذرہ غوړ د خیری Clot په څیرجلاشی شریان چي تنگ شوی مطلق بند شی او د زړہ حمله (سکته قلب) واقع شي .
ایا څنگه داشریان او یاشریانونه تنگ شي ؟
د غوړو ( چربي ) Cholesterol په واسطه.
کوم لاملونه دي چې د زړه شریانونه په تنگوالی راشي ؟
ورثی ، تمباکو نوشی ، شراب نوشی ، د شکری ناروغی ، زیات وزن او مزیتوب (چاغی)، په وینه کې د غوړو زیاتوالې، زیات تشویش او اندیشه لرل، جسمأغیرفعال، د عمرلوړوالې (زړتوب), بعضی درمل او ځنی نور رنځونه د وجود .
کوم علائم اونشانی دې چې انسان باید پوہ شي چې د زړہ شریان یا شریانونه به تنگوالې راغلي ؟
د ویني فشارلوړ، ستومانی، د زړہ دروسیدا، په سینه یاچپه اوږہ درد، نفستنگي، د سر درد، دغاړی یاڅټ د عضلاتو درد .
څنگه تشخیص شي ؟
اول : دا پورته ذکرلاملونه اوعلائم د یو متخصیص که لائقه وی 25% تشخیص مکمل کړی .
دوم : د وینی معائنه ،
ECG , X Ray Chest , 2D Echo , Stress Test , Angiography .
اعلاج اومخنیوې ېی ؟
په معیارد تنگوالي ( % فیصدی ) اړوندلری، کوم اوڅو او په کومه حیصه کې تنگوالې لری ؟
۱) که تردیرس فیصده ټیټ تنگوالې لری ، پرھیز او درمل په کار دې .
او که تردیرس فیصدہ لوړتنگوالې غورہ شوی وی نو یا به د زړه عملیات Open Heart Surgery او یا Angioplasty مشورہ ورکول کیږی .
ھو د رنځورعمر، اقتصادی حالت، د وجود نور رنځونه , یو باعاطفه، بشر دوست او واقعی ډاکټر حتمآ په نظرکې نیسی . نیک, مناسب، گټورہ مشورہ او سلا ېی وظیفه دی چې رنځور ته ېی ورکړی . دا د رنځورحق دې . د ډاکټرله جانبه کوم احسان یاکرم ندې.
اوس راځم زیری ته :
ننې روغتیائی ژورنال (راپور) چې می مخته ولویدو ھغه داچې اوس خورا اسانه طریقه د زړہ د شریانونو د تنگوالی تشخیص او څیړنه کولائ شي ۔
او دا د غاړی او یا لینگو د شریانو د غوټوالی د تثبتیدو په واسطه کیداي شي .
مثلأ په پورته ذکر Stress Test کې 70% په 2D Echo کې 60% او Angiography کې 40% اشتباہ ، خطا او غلطی کیدای شي .
شریان د نل په څیر جوړښت لری او وینه پکې درومي. داشریان دیوال لری چې معمولأ 0.5mm غوټوالې لری . که دا غوټوالې تر 0.75mm رسیدلې وی نو د زړہ په شریانونو کې تنگوالې وجود لری او که تر 1mm زیات غوټ شوی وی د زړه درې سرہ شریانونه تنگ شوی دي .
دا د غاړی او لینگو د شریانونو معائنه د USG په واسطه کیږی چې
High Resolution Ultrasound یادیږی .
دلته یوہ توجه باید ولرۍ چې سکته د قلب ( دزړہ حمله ) د زړہ د ھغه شریان کیږی چې تنگوالې ېی له 50% تر 60% وی . ھغه شریان چې تر 70% زیات تنگوالې لرې علائم د رنځ زیات وی ، رنځور نا راحتی زیاته لری حمله د زړہ کمه واقع کیږی .
نو دا معائنه خورا گټورہ پاملرنه کیدای شی ھم د رنځور لپارہ او ھم د ډاکټر لپارہ.
ھغه کسان چې نورمال وی اما وھم لری د ھغو لپاره لا زیاته گټورہ دہ ځکه چې پدی حالت کې که د غاړی او لینگو د شریانونو غوټوالې ثابت نشی له نورو معائناتو څخه به ھم نجات حاصیل کړی او ھم به ېي بي ځایه مصرف نه کیږی . له داسی معائنی لکه Angiography چې مضرہ دہ ، شعاع لری له ھغی به ھم خلاصون ترلاسه شی .
ډاکټر نجیب خټې
