دالمان له تدڅ ویبياڼه
لیکوال : توماس روتیګ
ژباړن : سراج الحق ببرک زی ځدراڼ
افغانستان کې سوله
طالبانو سره له چلونو او زور ازمیلو ډکه لوبه
قطر یا سعودي عربستان باید د اسلامي بڼسټپالو سره د خبرو اترو منځګړتوب وکړي ؟ د شخړو او زور ازمیلو تر شا د واک پر سر ستره پټه سیالي روانه ده . موخه دا ده،چې څوک دافغانستان راتلونکې برخلیک ټاکې .
پخوانې طالب جنګیالې د پولیسو سره پخلاینه کوي
برلین : له کلنه چې طالبانو د جنوري په میاشت کې تایید کړه، چې دوی د قطر په هیوادکې یو دفتر پرانیزي . د افغانستان ولسمشر ذکامي غبرګونونه ښیي . ورسته تر دې چې ولسمشر په دغه خبره تینګ ودریدلو، د وسله والو پاڅونکوونکو سره ټولي خبرې اترې او اړیکې چې موخه یې د سیاسي کړکیچ سولیز حل وي، په هیواد کې د ده لخوا او د ده په مشري باید ترسره شي . متحده ایالاتو ده ته هم تل دا ډاډ ورکاوه چې همداسي به وشي او د سولې کړکیچني خبرې به ،،د افغان حکومت په سرمشري ،، تر سره کیږي . د ولسمشر د انتظار خلاف ، دی یوار بیا د ورځپانې له لارې خبر شو، ده په ډیر غوسه او تلوار سره خپل سفیر دخلیچ له اماراتو څخه کابل ته وروغوښت . ولسمشر له بي بي سي سره په یوه مرکه کې وویل ، چې دی به ،،د یوي بلي لاري هڅه ،، وکړي ، تر څو دی په خپله د سعودي عربستان په مرسته دطالبانو سره خبرو اترو ته کینې . دی وايي ،دا هڅې باید په څو اوونیو کې مخکې له دې چې د طالبانو له خوا په قطر کې دفتر پرانستل شي،تر سره شي . په بله وینا دا بهیر به لږ څه وخت ونیسي .
تر اوسه نه د سعودي او نه د طالبانو له خوا په دې برخه کې څه ویل شوي دي . ژباړڼ : (دهمدي لیکنې د ژباړني په مهال اوس خبر خپرو شو، چې په سعودي کې دافغان حکومت او طالبانو ترمنځ خبرې د طالبانو له خوا رد شوي دي او سعودي دافغانستان د سولې په احتمالي خبرو کې له احتیاطه کار اخلي ) . ولي دا به یو ستر زیري وي،چې طالبان د خپل پخواني سیاسي دریځ خلاف ،، کابل کې ګوډاګي رژیم سره خبرو ته نه کیني ،، په شا شي . کرزي هڅه کوي د سعودي له لاري ،چې د غه هیواد له خپل کوشني ګاونډي هیواد قطر سره ترینګلي اړیکې لري ګټه پورته کړي . سعودي عربستان د ۲۰۰۵ کال څخه له کلنه د ټولواک عبدالله د واک تر ولکې لاندي راغلي، یو زوړ دود پال اود لودیدیځ ضد سیاست پلي کوي . د سعودي په پرتله دقطر هیواد بیا نسبتآ لبیراله او د لویدیځ ملګري هیواد په څیر را څرګندیږي . د بیلګې په ډول قطر د لیبیا هیواد په پوڅې عملیاتو کې برخه واخیستله . د متحده ایالاتو امریکایان ویده نه دي . د طالبانو یو پخواني وزیر نن د کرزی د سولې عالي شورا غړي او د طالبانو یو ویاند تایید کړي ، چې د طالبانو یو مخکښ هیات قطر ته رسیدلي دی . په دغه استازي ډله کې د ملا محمد عمر د پخواني کابیني مشر سکرتر طیب اغا ګدون لري . طیب ا غا د ۲۰۱۰ کال له پیل څخه د المان ـ قطر لخوا په یوه پټه لیدنه او ناسته کې ګدون درلود. دغي ناستي دمتحده ایالاتو کانال طالبانو ته پرانیستلو .
د بندیانو په اړه به څه ډول پریکړه کیږي ؟
اوس مهال بیا نوي خبري د بندیانو د تبادلې په اړه رواني دي . د پخوانيوطالبانو له خولې ویل کیږي ، دغي خبرو اترو ډ یر پرمختګ هم کړي دی . طالبانود خپلو پنځو ملګرو چې دوی اوس دګوانتانامو په زندان کې ناست دي د خلاصون غوښتنه کړي ده او امریکایان د طالبانو څخه د خپلو دریو وګړوخلاصون غوښتنه کړي ده . یو امریکايي سرتیري او دوه په پاکستان کې یرغمل نیول شوي امریکايي ملکي مرستندویان دي . درې واړه امریکایان په شمالي وزیرستان کې ساتل کیږي او دغه سیمه د حقاني د شبکې له خوا کنټرول کیږي . دغي شبکي تل د طالبان په منځ کې خپلواکه عمل کړي دی . له همدي لاري واشګنټن غواړي وپوهیږي، چې ملا عمر خپله اغیزه په دغه ډله باندې غزولي شي کنه .
د طالب بندیانو په اړه ډول ډول فکرونه شته دي .ځیني وايې ، دغه پنځ طالب بندیان باید خوشي نشي، دوی باید په قطر کې نظربندوساتل شي . تر دې ستره پوښتنه دا ده ،چې په واشګنټن کې د امریکا په مشرانوجرګه کې د جمهوري غوښتونکو د لوی اکثریت له خوا به دغه پریکړه تصویب شي کنه .
مخکې له دې چې خوشبینه ووسو ، باید د قطر یانو ــ افغان حکومت ترینګلتیا او د متحده ایالاتو ــــ پاکستان تر منځ د کړکیچ جړي ویستل شي . اسلام اباد څوموده مخکې د افغانستان او پاکستان لپاره د متحده ایالاتو ځانګړي استازي مارک ګروسمن ته د سفر اجازه ور نه کړه .
واشګنټن د طالبانو څخه رسمآ غواړي چې دالقاعدي څخه ځان بیل کړي او رسمآ ومني په قطر کې د فتر د دوی دسفارت په مانا نه دی ،دوی به دلته مالي مرستي نه راټولوي او د خپلو سیاسي ګټو لاسته راولړلو لپاره به د دفتر څخه ناوړه ګټه نه اخلي .
دا ورستي خبره بې مانا ده ،په څرګنده توګه کله چې دطالبانو له خوا په قطر کې دفتر پرانیستل شي ،دوی به رسمآ دسیاسي کړکېچ یوه غاړه او یا د یو سیاسي ګوندپه څیر وپیژندل ښي . د همدي ،،ویبپانې تدڅ ،، د مالوماتو پر بنسټ طالبانو پر ګورسمن ومنل،چې د دوی د دفتر په دروازه به دافغانستان اسلامي امارت لوحه ځوړنده وي .
پای
