د کازان شپاړسمه نړیواله اقتصادي غونډه په ډېر بریالیتوب سره پای ته ورسېده. دا مهم فورم، چې په دوره يي ډول د روسیې فدراسیون د یوې داخلي سیمې، تاتارستان په پلازمېنه کازان کې ترسره کیږي، په تدریجي ډول یې په نړیواله کچه د ځان لپاره یو مهم ځای موندلی دی. د سږنۍ غونډې ځانګړتیا د نړۍ له ګوټ ګوټ څخه د ژورنالیستانو، سوداګرو، پانګوالو او لوړ رتبه حکومتي پلاویو پراخ ګډون و.
په دې غونډه کې د بېلابېلو هېوادونو ګڼ شمېر مشهورو شخصیتونو او حکومتي استازو ګډون کړی و. د افغانستان له لوري د ریاست الوزرا مرستیال محترم ملا عبدالغني برادر اخوند په مشرۍ یو لوړ پوړی پلاوی هم په دې غونډه کې حاضر و. همدارنګه، د پاکستان څخه مشهور عالم دین شیخ الاسلام مفتي محمد تقي عثماني صاحب هم په دې غونډه کې ګډون او وینا وکړه، چې د هغه حضور د غونډې علمي او مذهبي ارزښت لا پسې لوړ کړ.
د غونډې په څنډه کې د بېلابېلو هېوادونو او شرکتونو ترمنځ څو مهم سوداګریز تړونونه هم لاسلیک شول، چې تمه کیږي په راتلونکو وختونو کې د اقتصادي همکاریو په پراختیا کې مهم رول ولوبوي.
په دې شپږ ورځني فورم کې له شپېتو څخه زیات بېلابېل پروګرامونه ترسره شول، چې پکې سوداګریزې ناستې، علمي سیمینارونه، کلتوري نندارې او د پانګونې فرصتونو په اړه بحثونه شامل وو. په همدې مناسبت، کازان د راتلونکي ۲۰۲۶ کال لپاره د اسلامي نړۍ د کلتوري پلازمېنې په توګه وټاکل شو، چې دا د تاتارستان او روسیې لپاره یو لوی ویاړ ګڼل کیږي او د اسلامي نړۍ سره د دوی د اړیکو پر ژورتیا دلالت کوي.
د اسلامي همکاریو سازمان (OIC) د غړو هیوادونو استازو هم په ډېره لېوالتیا سره په دې غونډه کې ګډون وکړ، چې دا د روسیې لپاره د اسلامي نړۍ د دې مهم سازمان سره د خپلو اړیکو د ټینګولو لپاره یو ښه فرصت و. د غونډې په جریان کې د اسلامي بانکدارۍ، ګرځندوی، تعلیم، سوداګرۍ، کلتور او حلال محصولاتو په څېر مهمو موضوعاتو باندې ګټورې او هر اړخیزې خبرې اترې وشوې، چې د ګډو همکاریو لپاره یې لارې چارې ولټولې.
بې له شکه، دا فورم د روسیې لپاره د اسلامي نړۍ سره د اړیکو د پراختیا په برخه کې یو مهم او ستراتیژیک ګام دی. د روسیې حکومت په دوامداره توګه هڅه کوي چې له اسلامي نړۍ سره په مختلفو کچو کې خپلې اړیکې پیاوړې کړي، چې په هغو کې سوداګري، کلتور او رسنۍ ځانګړی ځای لري. په همدې شرایطو کې، دا لویه او اغیزمنه غونډه د تاتارستان په هغه مسلمان اکثریت لرونکي ښار کازان کې جوړه شوه، چې د روسیې د فدراسیون تر څارنې لاندې یې د پرمختګ او سوکالۍ په لور ګامونه اخیستي دي.
د "روسیه - اسلامي نړۍ: کازان فورم" نړیوال اقتصادي فورم په حقیقت کې د روسیې فدراسیون او د اسلامي نړۍ د هیوادونو ترمنځ د اقتصادي همکارۍ لپاره یو باوري او اغیزمن پلیټ فارم ګرځیدلی دی. د دې فورم اصلي او اساسي موخه د سوداګرۍ، پانګونې، تخنیکي همکارۍ، او د کلتوري او علمي تبادلې هڅول او پراختیا ده. په دې فورم کې ګډون په مختلفو اقتصادي سکتورونو کې د سوداګریزو اړیکو او متقابلې همکارۍ لپاره پراخ امکانات رامینځته کوي او د دواړو خواوو لپاره ګټور تمامېږي.
دا فورم د حکومت، سوداګرۍ، اکاډمیک او کلتوري سکتورونو او همدارنګه د مدني ټولنې د فعالو سازمانونو استازي په یو ګډ پلیټ فارم کې سره راټولوي، چې د ګډو ګټورو پروژو د پلي کولو لپاره بې ساري او ارزښتمن فرصتونه رامینځته کوي. د دې فورم اساسي موخه د روسیې او د اسلامي همکاریو سازمان د غړو هیوادونو د مختلفو سیمو ترمنځ سوداګریزې، اقتصادي، علمي، ټولنیزې او کلتوري اړیکې پیاوړې کول او د نږدې همکارۍ فضا رامینځته کول دي.
د روسیې او د اسلامي همکاریو سازمان ترمنځ لومړۍ رسمي غونډه په ۲۰۰۹ کال کې ترسره شوه. له هغه وخت راهیسې، دې فورم نه یوازې د نړیوالو خبرو اترو د هڅولو لپاره د یوې مهمې وسیلې په توګه کار کړی، بلکې د ډېرو مهمو نوښتونو او ستراتیژیکو همکاریو لپاره یې د پیل ټکی هم ګرځیدلی دی. د ۲۰۲۴ کال په وروستۍ غونډه کې د ۸۷ هیوادونو او د روسیې د ټولو ۸۷ سیمو څخه د ۲۰،۰۰۰ څخه زیاتو ګډونوالو ګډون کړی و، چې دا د دې فورم نړیوال اهمیت او پراخوالی ښيي. په دې موده کې، نږدې ۱۸۰ بېلابېل پروګرامونه ترسره شول، او له ۱۲۰ څخه زیات مهم تړونونه لاسلیک شول، چې دا د غونډې د اقتصادي اغیزمنتیا ښکارندویي کوي. په دې توګه، دا فورم اوس د نړۍ په کچه د سوداګریزو غونډو څخه په یوې مهمې او اغیزمنې غونډې بدل شوی دی.
هر کال، هغه میلمانه چې په دې غونډه کې ګډون کوي، د دې پراخه پیمانه تنظیم، غوره ترتیبات، اغیزمنې غونډې، او بډایه سوداګریز فعالیتونه په ډېره ستاینه یادوي. د کازان فورم د نړیوالو ملګرتیاوو د پیاوړتیا، د نوښت هڅولو او د نړیوالې همغږۍ لپاره یوه مهمه او ستراتیژیکه وسیله ګرځیدلې ده. دا ځل هم د نړۍ څو مهم مشران او influential شخصیتونه رابلل شوي وو، چې د روسیې او اسلامي نړۍ ترمنځ د سوداګریزو اړیکو د پیاوړتیا او د اسلامي بانکدارۍ د ودې په اړه یې تفصیلي خبرې وکړې. د اسلامي بانکدارۍ په اهمیت او اړتیا باندې یو ګټور او علمي بحث وشو، او په دې برخه کې د پاکستان څخه شیخ الاسلام مفتي تقي عثماني صاحب ځانګړی بلل شوی و، چې د هغه ویناوې د ګډونوالو لپاره ډېرې ګټورې وې.
د کازان په نړیوال نندارتون مرکز کې په یو وخت کې څو بېلابېل پروګرامونه ترسره کېدل، چې موږ هم د ځینو هغو په جریان کې حاضر وو، خو د مختلفو مهمو پیښو له امله چې په ورته وخت کې ترسره کېدلې، په ټولو پروګرامونو کې په بشپړه توګه ګډون کول ممکن نه وو. له نېکه مرغه، د رسنیو د استازو لپاره یو مرکزي او منظم سیسټم شتون درلود، چې له لارې یې په دوامداره توګه د غونډې په اړه تازه او کره معلومات چمتو کېدل. د کازان په نندارتون کې، د منځنۍ اسیا د هیوادونو په ګډون د ترکیې یو ځانګړی غرفه وه، چیرې چې د دوی بېلابېل تولیدات نندارې ته وړاندې شوي وو او د غرفې مسوولین هم د لیدونکو لپاره د اړینو لارښوونو او معلوماتو ورکولو لپاره حاضر وو. له بده مرغه، د پاکستان او افغانستان لپاره ځانګړي سټالونه یا غرفې نه وې لیدل شوي، مګر د افغانستان له لوري د ریاست الوزرا د مرستیال ملا عبدالغني برادر په مشرۍ د شاوخوا ۵۰ کسیز سوداګریز پلاوي او د پاکستان څخه د پنځو څخه تر شپږو تنو استازو ګډون د دواړو هیوادونو لپاره یو مثبت ګام و.
د دې فورم اساسي موخه نه یوازې د سوداګرۍ وده وه، بلکې د اسلامي کلتور او د بېلابېلو کلتورونو ترمنځ د متقابل پوهاوي او درناوي وده هم وه. د کازان فورم د تنظیموونکو له خوا د رسمي لباس کوډ لارښوونه شوې وه، چې دا یو ښه او د ستاینې وړ ګام و او د غونډې رسمي بڼې ته یې لا ښکلا وربښلې وه. د نندارتون لپاره درې لوی او مجهز تالارونه چمتو شوي وو، او په هر تالار کې د مسلمانو ګډونوالو لپاره د لمانځه کولو یو ځانګړی او پاک ځای هم په پام کې نیول شوی و. د نندارتون په دوهم پوړ کې لس لوی او عصري تالارونه د مهمو تړونونو د لاسلیکولو او مطبوعاتي کنفرانسونو لپاره ځانګړي شوي وو، چیرې چې په هرو ساعتونو کې بېلابېل ورکشاپونه، د همکاریو موافقې او علمي سیمینارونه په منظم ډول ترسره کېدل.
له افریقا څخه تر عربي هیوادونو پورې، د نږدې ټولو مهمو هیوادونو استازو په دې فورم کې فعاله برخه اخیستې وه او لیدل شوي چې په مختلفو غرفو کې یې خپل ځانګړي توکي او محصولات نندارې ته وړاندې کړي وو. د ترکمنستان د نندارتون ځانګړې یادونه باید وشي، ځکه سره له دې چې د منځنۍ آسیا یو نسبتاً کوچنی هیواد دی، خو غرفه یې په خورا ښکلي او هنري ډول سینګار شوې وه. د ترکمنستان د بېلابېلو محصولاتو زړه راښکونکې نندارې د ډېرو ګډونوالو او میلمنو پام ځانته راواړاوه او ډېر مثبت تاثیر یې پرېښود. اوس مهمه پوښتنه دا ده چې په دې فورم کې په ټولیز ډول څومره مهم تړونونه لاسلیک شول؟ څومره لویو بانکونو او مالي ادارو په دې غونډه کې برخه اخیستې وه؟ د دې فورم راتلونکی څومره روښانه او له لاسته راوړنو ډک دی؟ تر کومه حده به دا د اسلامي نړۍ او روسیې ترمنځ سوداګرۍ، ګرځندوی او کلتوري تبادلې ته وده ورکړي؟ او دا په نړیوال سیاست کې کوم نوي او احتمالي بدلونونه رامنځته کولی شي؟ دا ټول مهم ټکي به په راتلونکې تفصیلي مقاله کې په بشپړه توګه تر بحث لاندې ونیول شي. خو، یوه خبره اوس هم روښانه ده: د روسیې د حکومت، په ځانګړې توګه د تاتارستان د لومړي وزیر، د ادارې او د کازان د میلمه پالونکو خلکو نه ستړي کېدونکي کار او بې ساري میلمه پالنې ټول ګډونوال تر خپل اغیز لاندې راوستلي وو. کازان بې له شکه یو ښکلی، شین، زړه راښکونکی او ډېر هرکلی کوونکی ښار دی، چې د سوداګرۍ، طبي زده کړو او په ځانګړي ډول د حلال ګرځندوی لپاره په یوه مخ پر وده او زړه راښکونکي ځای بدل شوی دی.
.jpg)
