مخکې له دې چې د پیسو تشه جیبي بکسه مو پر بډایې هغې بدله کړی، لومړی مو ذهن شتمن کړئ. ((رابرټ کیوساکي))
مالي خپلواکي د هر چا هیله او غوښتنه ده، خو له یوه ښه دلیل سره. تاسو پر دې نه پوهېږی چې څه وخت له داسې مالي بحران سره مخ کېږی چې ټوله شتمني مو جارو کوي او د باد پر خوله یې ورکوي. نو له همدې کبله باید د مالي خپلواکۍ اصول زده کړئ، بیا چې هر وخت غواړی مالي خپلواکۍ ته رسېدلی شی.
رابرټ کیوساکي؛ هغه کار پنځوونکی او پانګهوال چې په ښوونځي کې له ټولګي څخه و ایستل شو، اوس د پیسو او شتمنۍ په برخه کې یو تکړه لیکول او مفسر دی. د نوموړي (شتمن پلار، نېستمن پلار) کتاب په مالي پوهه یا مالي علم کې تر اوسه پورې لومړی مقام لري. کیوساکي په دې کتاب کې مالي خپلواکۍ ته د رسېدو او له مفلسۍ څخه د وتلو لارې ډېرې ښې او اسانه روښانه کړې او سپړلې یې دي.
دا هم مالي خپلواکۍ ته د رابرټ کیوساکي لس درسونه:
۱- ټول مسوولیت خپله واخلئ
تاسو چې هره پرېکړه کوی، هرو مرو یوه پایله لري. ان کله داسې هم کېږي چې کېدای شي خپله ټوله شتمني پکې بایلوی. نو له همدې کبله باید ټول مسوولیت پر خپله غاړه واخلئ، څو له خپلې مالي خپلواکۍ څخه ساتنه وکړی. دغه خبره هېڅکله هم مه هېروئ، کومه پرېکړه چې تاسو نن کوی، راتلونکې مو ور سره تړلې ده. نو ښه ده چې خپلې ټولې مالي پرېکړې و ارزوی.
۲- لګښتونه مو وڅارئ
موږ او تاسو په داسې نړۍ کې ژوند کوو، چې ورځ تر بلې پکې د لګښتونو کچه لوړېږي او اړ یو چې زیات لګښت وکړو او پیسې مصرف کړو. د ډېر لګښت او یا زیاتو پیسو مصرفولو عادت به ستاسو هغه خنډ وي، چې مالي خپلواکۍ ته د رسېدو په لار کې ور سره مخ کېږی. خپل ټول لګښتونه وڅارئ او مخکې له دې چې نوي شیان وپېری، له سره پرې غور او فکر وکړئ. کېدای شي په لومړي سر کې درته سخته وي، په تېره بیا هغه وخت چې پر ډېر مصرف باندې عادت شوي وی. خو که مو زده کړل چې څه ډول خپل مصارف کنټرول کړی، بیا نو مالي خپلواکۍ ته رسېدل درته ډېر اسانه کېدلی شي.
۳- د بودجې درلودل اړین دي
مالي خپلواکۍ ته د رسېدو لپاره د یوې بودجې درلودل او د مصارفو راکمول خورا اړین او ضروري دي. که غواړی چې له خپلې شتمنۍ څخه ساتنه وکړی، نو بودجه بندي کولی شي په دې برخه کې له تاسو سره مرسته وکړي.
۴- لومړی ځان ته پیسې ورکړئ
مالي خپلواکۍ ته د رسېدو یو تر ټولو کلیدي تمرین دا دی، چې لومړی د ځان لپاره کار وکړی. مخکې له دې چې پیسې په بانک کې وساتی، لومړی د ځان لپاره پرې کاروبار پیل کړئ. په دې کار سره به دوې لاسته راوړنې ولری. لومړی دا چې شتمن به شی او دویم هم دا چې بېرته به فقر ته نه ورګرځی. کومې پیسې مو چې نن سپما کړې دي، سبا پرې پانګونه کولی شی.
۵- له پور (قرض) څخه ځان وژغورئ
په قرض کې ډوبېدل هغه لار ده چې انسان په مالي برخه کې د ګواښ پر لوري بیایي. قرض د دې لامل کېږي چې لومړی مو له بېرون څخه مصرف کړي او له پښو مو وغورځوي. په قرض کې ډوبېدل مو له هیلو او پرمختګونو وروسته پاتې کوي. قرض مو له یوې ښې خوشاله راتلونکې څخه محروموي. له قرض پرته هم باید خپلې موخې تعقیب کړئ او د رسېدو لپاره ورته له نورو لارو چارو کار واخلئ.
۶- د شدیدې اړتیا لپاره پیسې در سره وساتئ
دا به هغه پیسې وي، چې له دری میاشتې وزګارتیا سره سره تاسو په ښې ارامۍ سره ژوند مخ ته پرې یوسی او د هېڅ شي په اړه اندېښمن نه شی. ان داسې چې که په دې وخت کې له ځینو داسې پېښو سره مخ کېږی، لکه په کور کې د یوه ضروري شي جوړول، د روغتون مصارف او یا هم نورې ناڅاپي پېښې. په بېړه مو د دې شي ځواب ووایی. د شدیدې اړتیا لپاره پیسې ساتل، تاسو په راتلونکې خلکو ته له لاس نیولو ژغوري او قرض غوښتلو ته مو نه مجبوروي. دغه اطمینان د دې لامل کېږي، چې پر نورو ورځنیو چارو او خپل کارو بار باندې ښه تمرکز وکړی.
د دې کار لپاره تر ټولو غوره لار دا ده چې له خپلو میاشتنیو عوایدو څخه یوه برخه داسې ځانګړې کړئ او خپل ځانګړي بانکي اکونټ ته یې واستوئ، چې له ځان سره ووایئ، د قیامت تر ورځې پورې هم دا پیسې نه مصرفوم.
۷- تل د زده کړې په هڅه کې اوسئ
په مالي برخه کې زده کړې کول باید ستاسو لومړیتوب وي. په ورځني ډول ډېرې زیاتې سرچینې شته چې تاسو په مالي برخه کې ترې یو څه زده کړی. د دې پر ځای چې د یوې موضوع په اړه په یوه ورځ ټول مطالب ولولی، هڅه وکړئ چې یوازې یو مطلب په پوره غور او دقت سره ولولی. څومره چې دغه شی په پرله پسې ډول تعقیب کړی، هماغسې به پرله پسې ګټه هم لاسته راوړی.
۸- مشخصې او شفافې موخې ولرئ
که تاسو مشخصه او شفافه موخه ونه لری، نو پر دې پوه شی چې مالي خپلواکۍ ته مو تر اوسه پورې هېڅ لار نه ده ټاکلې او دا به ستاسو لپاره ډېره سخته وي. که غواړی د ځان لپاره نوی کارو بار پیل کړی، ښه ډېر فکر پرې وکړئ او په دې برخه کې کار وکړئ. که غواړی یو ښه پانګهوال اوسی، نو دا زده کړئ چې څه ډول د ښو او بدو فرصتونو تر منځ توپیر وکړی او ژر لاس پکار شی. کله چې تاسو مشخصه موخه ولری، هغه بیا د خپل وجود اصلي پتانشیل هم پېژندلی شي. یوازې د موخې ټاکل او ورته کار کول مو آرام او اسوده ژوند ته رسولی شي.
۹- شبکه یي مارکېټېنګ
تاسو کولی شی پر ډېرو کمو پیسو باندې د شبکه یي مارکېټېنګ یو شرکت جوړکړی. د پیل لپاره دا ډېر ښه کار دی. سخته به وي چې په لږو پیسو او لږ وخت کې تاسو یو لوی کارو بار پیل کړی. که داسې یو کوچنی شرکت جوړ کړی، کولی شی ډېرې ښې تجربې تر لاسه کړی او یو وخت له یوه واړه کار پنځوونکي څکه پر یوه لوی سوداګر بدل شی. البته شبکه یي مارکېټېنګ د مالي خپلواکۍ لپاره هم تر ټولو ښه او غوره لار ده. تاسو کولی شی له دې لارې ډېرې ښې پیسې تر لاسه کړی.
۱۰- ژوند مو اسانه کړئ
ژوند ورځ تر بلې سختېږي. په پیسو پسې منډې وهل او د مالي موخې تعقیبول مو په ژوند کې د ځینو نورو شیانو په اړه فکر کولو ته نه پرېږدي. دغه څه د دې لامل کېږي چې انګېزه مو کمه شي او په تورو تیارو کې راګیر شی. نو ښه ده چې ژوند مو ساده او اسانه کړی او په هر څه کې توازن په پام کې ونیسئ.
مالي خپلواکۍ ته رسېدل ډېر اسانه دي: خپل منظم عواید، په مهمو برخو وویشئ، په دې ډول سره کولی شی په اسانۍ سره خپلو موخو ته ورسېږی.
