اقتصاد پېژندنه/ (۱۶ مه برخه)

د وروستي تعویض نرخ
Marginal Rate of Substitution
د وروستي تعویض نرخ نظریه د بې توپيره کرښې له مهمو وسایلو څخه شمېرل کېږي کله چې تقاضا څيړي او دا هغه نرخ دی چې له مخې یې مصرفونکي دې ته واداره وي چې (x) توکی له y توکي سره تعویض کړي. مانا دا چې مصرفونکی څومره مقدار (x) له لاسه ورکړي تر څو y په لاس راوړي چې کولای شو په لاندې جدول کې ښه روښانه کړو:

جوړښتونه
Xتوکی
Y توکی
MRSxy
A
1
12
 
B
2
8
4
C
3
5
3
D
4
3
2
E
5
2
1
په پورتني جدول کې تاسو د توکو بېلابېل جوړښتونه لیدل کیږي چې د توکو ترکیب څرګندوي. په (A) جوړښت کې کله چې مصرفوونکی وغواړي یو مقدار (x) لاسته راوړي نو هغه مجبور دی چې (4) مقدار (y) له لاسه ورکړي. په همدې ترتیب په (B) جوړښت کې کله چې مصرفوونکی وغواړي (C) جوړښت ته ښکته شي نو په دې کې د یو مقدار x د ترلاسه کولو لپاره مجبور دی چې درې مقداره (y) د لاسه ورکړي. چې همدې ته د وروستي تعویض نرخ وايي. څنګه کولی شو چې د تعویض نرخ اندازه کړو که پورتني ګراف ته ځیر شو نو لیدل کیږي چې کله چې په A جوړښت کې یو نوی (x) مقدار یو وي او د (y) مقدار (12) وي، خو کله چې موږ تعویض کوو (B) ته راځو (x) دوه مقداره کېږي نو موږ مجبور یو چې څلور مقداره (y) د لاسه ورکړو نو داسې ویلی شو چې: (AS/SB) په SB کې چې کوم تغير راغلی د (AS)له کبله دی. د وروستي تعویض د کمښت اساس په دې کې دی کله چې مصرفوونکی وغواړي چې (x) د y پر ځای ډېر عوض کړي که دا هر څومره ډېر ترسره کړي نو په هماغه اندازه په کې تغير راځي کولی شو له پورتني جدول څخه يې معلوم کړو.
د مصرفوونکو وړاندېوالی Consumer ‘s Preference : که چیرته موږ دوه بنډله X1,X2 او  Y1,Y2له ځانه سره ولرو که مصرفونکی لومړي بنډل X1,X2 نسبت دویم بنډل Y1,Y2 ته لومړیتوب ورکړي، نو په ریاضیکي ډول ویلی شو چې مصرفونکي لومړی بنډل نسبت دویم ته لومړیتوب ورکړ. کولای شو داسې ولیکو X1,X2 > Y1,Y2 . نو له دې څخه څرګنديږي چې د تصور اړیکه دمصرفوونکو له چلند سره ده.
 که مصرفونکی د دواړو بنډلو په وړاندې بې توپیره پاتې شي، نو دا (~) ورسره لیکو، د بې توپیره مانا دا چې مصرفونکی کولای شي لومړی یا دویم بنډل وټاکي ځکه دواړه ورته یو شان سکون ورکوي او یو پر بل وړاندېوالی نه ورکوي او که مصرفونکی له دواړو څخه لومړی ته نسبت دویم ته برتري ورکوي یا بې توپیره پاتې کېږي نو موږ وايي چې دا یوه ضعیفه ترجح ده.