په عربي نړۍ کې فلسطين داسې هېواد دی، چې له ډېرو لسيزو راهيسې د ازادۍ د ﻻسته راوړلو په هڅه کې يې زياتې نادودې، د نړيوالو او حتی د خپلو عربو له ﻻسه ليدلي. خو دغه ولس خپله مبارزه نه ده پرېښې؛ له داسې يو اټومي زبرځواک لکه اسراييل، چې پر نړۍ حکومت کوي او د يهودو له رضايته پرته په امريکا کې څوک واکمنۍ ته نشي رسيدلی، ﻻس او پنجې نرموي. فلسطينيانو د ډبرو او ليندو په واسطه د اسراييلو له پرمختللو وسلو او پوځي ځواک سره مبارزه کړې خو د تسليمۍ سر يې نه دی ټيټ کړی.
د دوی چم ګاونډ کې داسې د امريکا ګوډاګيان واکمن شوي، چې نه يوازې يې دغه مظلوم هېواد ته مرستې نه دي ورکړي، بلکې ﻻرې يې ورباندې تړلي؛ له يوې خوا به اسراييلو پر فلسطينانو بمبارۍ کولې او له بلې خوا به د مصر ګوډاګي حکومت پر دغه غيرتي قوم پولې تړلې.
د تورې طلا (تيلو) څښتن عرب شيخان، چې له زياتې عياشۍ پړسيدلي، يوازې د ساعتيريو، ښکار، لوکس موټرو اخستلو، د لوکسو قصرونو جوړولو د اوښانو د ځغاستو په سيالۍ کې شپه ورځ مصروف دي او د خپلو وروڼو په غم يې کومه ورځ وير ونکړ.
د يو مظلوم ملت لپاره به تل هغه څوک اتل وي، چې د دوی د ازادۍ نه يوازې غږ پورته کوي، بلکې د مبارزې په تود سنګر کې يې بيرغ رپانده ساتلی وي.
بې له شکه، د فلسطين د نوم سره د ياسر عرفات نوم تداعي شوی او اوبدل شوی. داسې يو څوک، چې د ازداۍ لپاره يې مبارزه کوله، د امپرياليستي زبرځواکونو لخوا ترهګر وبلل شو خو داسې وخت هم راغی، چې ورته د نوبل د جايزې ورکولو ته هم اړ شول.
د ياسر عرفات مرموز مرګ ښايي د هغه زبرځواکونو دسيسه وي، چې په دې ورځو کې يې نويو پلټنو د راز دغه پرده څېرلې او د رسنيو د سرټکی يې ګرځيدلی. له همدې امله موږ هم ځان اړ بولو، چې د دغه ستر مبارز شخصيت د حق د ادا لپاره د ده ژوند او مبارزې تاريخ خپلو ګرانو هېوادوالو ته په خپله ژبه خپاره کړو:
ياسر عرفات
|
ژوندلیک
یاسر عرفات د 1929ز داګست پر 24 په مصر کې زیږیدلې پوره نوم یې محمد یاسر عبدالروف القدوة الحسیني دی دپلار شپږم زوی و پلار یې د ټوکرو سوداګر و دمور له اړخه یې نسب دالحسیني کورنۍ ته رسیږي دا په القدس کې مشهوره او بانفوذه هغه ده . یاسر عرفات دخپل کوچنیتوب لومړي کلونه په القاهره او فلسطین کې تېر کړې دي دڅلورو کلونو و، چې مور یې ( زهوة ) د پښتورګو له ناروغۍ څخه ومړه . بیا له خپل ورور الفتحي سره له القاهرې بېرته فلسطین ته راستون شو او په المغاربة نومې سیمه کې له خپلوانو سره دېره شو ،چې بیا وروسته دپلار خپلوانو ته ،چې په غزه کې میشت وو واستول شو . دشپږو کلونو ، چې پلار یې دویم واده وکړ او یاسر یې بیا القاهرې ته وروغوښت او دپالنې چارې یې دعرفات خور انعام ته ور وسپارلې . عرفات خپلې لومړنۍ زده کړې همدلته په القاهره کې پای ته ورسولې او دخپلې استوګنې له برکته یې مصرۍ ګړدود ( لهجه ) زده کړه ،چې دعمر تر پایه یې بیا پرې خبرې کولې په مصر کې داستوګنې پر مهال له امین الحسیني ، عبدالقادر الحسیني سره له نږدې اشنا شو .
یاسر عرفات په اولس کلنۍ کې پریکړه وکړه ،چې دالملک فواد په پوهنتون کې خپلې لوړې زده کړې پیل کړي او دملکي انجینرۍ څانګه یې غوره کړه دا مهال په پوهنتون کې اسلامي او فلسطیني ډلې ټپلې رامنځته شوې .په 1948 ز کې ،چې عبدالقادر الحسیني په القسطل جګړه کې ووژل شو درس یې پرېښود او داخوان المسلمین له هغې ډلې سره یو ځای شو ،چې په غزه کې یې جګړه کړې وه کله ،چې مصري ځواکونه فلسطین ته ننوتل او داسراییلودحکومت دجوړیدو اعلان وشو یاسر عرفات نهیلې شو او مات زړه بېرته مصر ته راوګرځید او خپلې زده کړې یې بیا پیل کړې ، خو له سیاسي فعالیت یې لاس وانخیست په 1952 ز کې دفلسطیني محصلینو ټولنې مشرتابه ته ځان کاندید کړ د1956 ز دجګړې پر مهال له هغې فلسطینۍ ډلې سره یو ځای شو ،چې دمصر له وسله والو ځواکونو سره یې یو ځای داسراییلو پر ضد جنګیدله ، دوضعیت له خرابیدو سره یې دا ډله پرېښود او کویټ ته دګډوال په توګه ولاړ او هلته یې دانجینر په توګه کار پیل کړ او ترڅنګ یې دسوداګرۍ ځینې وړې چارې پیل کړې . یاسر عرفات ځان داسې انګیرله ،چې دا دفلسطین دموضوع او ستونزې دحل مسوول دی ځکه خو یې له فلسطینیانو سره دا چلند کاوه ته وا ، چې پلار یې دی دالفتح ګوند له جوړیدو وروسته یې ځانته دابوعمار لقب غوره کړ . عرفات له کاریزما برخمن و او تل به یې نظامي یونیفورم اغوست او تمانچه به یې له ځان سره ګرځوله دلږ وخت پرتیریدو یې دفلسطیني ځوانانو ، ماشومانو ترمنځ نوم خپور او ملاتړي یې ډیر شول یاسر عرفات به تل له دوی سره په ډیره مینه او خواخوږۍ چلند کاوه کله به ،چې کوم فلسطیني ناروغه شو یا به له ستونزې سره مخ شو نوموړې به یې پوښتنه کوله کله ،چې عرفات بوډاتوب ته نږدې شو فلسطینیانو ورته د ( الختیار ) لقب ورکړ .
یاسر عرفات دډیرو کلونو لپاره له واده انکار کاوه او دا پلمه به یې کوله ،چې ما خپل ځان دفلسطین داعيې ته وقف کړې دی آن تردې ،چې داسې ورپسې مشهوره شوې وه ،چې نوموړی له بوټانو او جرابو سره بیده کیده او دومره وخت یې نه درلود ،چې دخوب لپاره بوټان او جرابې وباسي . څه موده وروسته عرفات ټول فلسطینیان هک پک کړ ،چې کله یې دخپل عمر په یوشپیت کلنۍ کې پریکړه وکړه ،چې له خپلې سکرترې سها الطویل سره ګډ ژوند پیل کړي هماغه و ،چې په 1990 ز کې یې ورسره واده وکړ مېرمن سها مسیحۍ ده او په فلسطین کې دال الطویل بډایه کورنۍ غړې ده . دا مهال نو مېرمن سها د27 کلونو وه ،چې له یو شپیت کلن یاسر عرفات سره یې ګډ ژوند پیل کړ او یوه لور یې ورپه برخه شوه عرفات پرې دخپلې مور نوم زهوة کېښود .
له دیني اړخه یاسر عرفات دیو منځلاري مسلمان په توګه پاتې شو ، لمونځونه یې کول او هیڅکله یې دخپلې مبارزې پر مهال له دین دوسیلې کار وانخیست عرفات به کله ناکله دخپلو ویناوو پرمهال قراني ایتونه کارول او موخه یې دا وه ،چې ځان د ټول فلسطیني ولس دمشر په توګه راڅرګند کړي نو اړ و ، چې د ټولو په مزاج برابرې خبرې وکړي . عرفات دژوند تر پایه دیوعاجز سړي په بڼه ژوند کاوه ، خو اسراییلي او غربي رسنیو یې دپانګې په اړه ډول ډول خبرونه خپرول ، خو ار خبره داده ،چې دا الفتح ګوند شتمني وه او له بسپنه ورکونکو هېوادو له اړخه مستقمیا له یاسرعرفات سره کېده عرفات خپل وصیت کې دا سپارښتنه کړې وه ، چې دهمدې شتمنۍ څخه دی یو څه زما مېرمن سها ته ورکړل شي .
وعلى الرغم من ظهور عرفات بمظهر الرجل المتواضع والمتقشف إلا أن الكثير من اللغط أثير من قبل أوساط إسرائيلية وغربية حول ثروته وأرصدته في البنوك مع ذلك يُعتقد أن معظم هذه الاموال كان من اموال الدول المانحة التي كان يستخدمها في مصاريف تخص السلطة.وعندما توفي عرفات أوصى بأن تعطى زوجته سها الطويل التي كانت قد غادرت قطاع غزة لتعيش في الخارج حصة من هذه الاموال.
دالفتح خوځښت جوړول
په کویټ کې داستوګنې پرمهال ځینې فلسطیني ګډوال ورته راغلل او دفلسطین دوضعیت په اړه یې ورسره له نږدې خبرې اترې پیل کړې او دیو ملي فلسطیني خوځښت دجوړولو داړتیا موضوع یې ورسره شریکه کړه هماغه و ،چې د 1959 ز داکتوبر پر لسمه یې له خلیل الوزیر ، صلاح خلف ، خالد الحسن او فاروق القدومي سره یو ځای دالفتح په نوم یو خوځښت رامنځته کړ الفتح د( حرکة تحریر فلسطین ) سرچپه لنډیز دی .
په 1965 دجنورۍ پر لومړۍ نېټه الفتح داسراییلو پر ضد وسلواله مبارزه پیل کړه او دعیلیون تونل یې والوزوه په 1967 ز کې بیا جګړه پیل شوه او پر فلسطینیانو یې ډېر ناوړه اغیز وکړ او اسراییلو ډېرې ځمکې رالاندې کړې دا مهال نو فلسطینیانو دا هیله له لاسه ورکړه ،چې ګوندې موږدې دعربي هېوادونو په لښکر خپله خاوره بیرته ازاده کړو او هر فلسطیني دماتې احساس کاوه دا مهال دالفتح مشرتابه دخپلو امکاناتو خبره راپورته کړه او خپلو لارویانو ته یې وویل موږ باید خپله دا کار وکړو هماغه و، چې دوه اونۍ وروسته دالفتح مشران له فلسطین ووتل او اردن ته ولاړل او هلته یې په مستعارونومونو او کسبونو له مقاومت سره اړیکې ونیول او خانونه یې داوږدې مبارزې چمتو کول .
داوسلو تړون
کله ،چې په اردن او لبنان کي پر یاسر عرفات او ملګرو یې ځمکه سره شوه عرفات سیاسي فعالیت ته ډېره پاملرنه وکړه ځکه نوموړي کولای شول ،چې له دې لارې ډېر څه وکړي هماغه و ، چې دفلسطین دملي جبهې په چوکاټ کې یې دفلسطین دازادۍ اعلان وکړ ددې ترڅنګ یاسر عرفات په منځني ختیځ کې دعدالت او سولې لپاره هلې ځلې پیل کړې دفلسطین ملي جبهې دا ومنله ،چې په هغو سیمو کې دفلسطین حکومت جوړ شي ،چې په 1967 ز کې داسراییلو له لورې نیول شوې وې او له اسراییلو سره به څنګ تر څنګ ژوند وکړي دهمدې دریځ پر بنسټ دامریکا حکومت ،چې هغه مهال یې مشر رونالډ ریګن و له یاسر عرفات سره خبرې پیل کړې دا مهال اسراییل د دوه لارې پر سر ودریدل او دیاسر عرفات پرګماتیک سیاست ته یې دشک په سترګه کتل دهمدې دریځ له کبله الفتح خوخښت په ملګرو ملتونو کې دڅارونکي څوکۍ تر لاسه کړه او ډیرو نړیوالو ټولنو الفتح او دفلسطین حکومت پر رسمت وپيژنده . یاسر عرفات دفلسطیني حکومت اعلان له الجزایر څخه وکړ که څه هم دا حکومت دکاغذ پر مخ یو حکومت و خو اسراییلو ورته ددښمن په سترګه کتل دهمدې اعلان څخه څه موده وړاندې داسراییلو کوماندوي ځواکونو په الفتح کې دویم کس خلیل الوزیر ترور کړ . تل ابیب د1991 ز په پای کې له دې سره مخالفت وکړ ،چې الفتح دې دفلسطیني ولس داستازي په توګه دمدرید په غونډه کې ونډه واخلي ، خو وروسته بیا دنړیوال فشار په پایله کې اسراییل اړ شول ، چې له الفتح سره خبرو اترو ته کیني . کله ،چې په اسراییلو کې حکومت بدل شو نوي هغه بیا له الفتح سره پټې خبرې پیل کړې او په 1993 ز کې داوسلو تړون لاسلیک کړ یاسر عرفات دالفتح دمشر په توګه اسراییل په رسمیت وپيژندل او په مقابل کې اسراییلو دالفتح خوځښت د فلسطیني ولس داستازي په توګه په رسمیت وپيژنده .
داوسلو له تړون وړاندې د 1992 ز په اپریل کې یاسر عرفات له مرګه وژغورل شو کېسه داسې وه ،چې یاسر عرفات له خپلو دريو ملګرو سره په لیبیا کې دالوتکې په وسیله سفر درلود ،چې ناڅاپه الوتکه رانسکوره شوه ، خو عرفات په عجیبه توګه له مرګه وژغورل شو دعرفات ملګرو بیا کېسه کوله ،چې په الوتکه کې په نسبي توګه خوندي ځای وروستۍ برخه وي دا مهال عرفات هلته ولیږدول شو او په کمبلو او څادرونو کې وپیچل شو ، خو له دې هر څه سره بیا هم عرفات دسر په برخه کې کلک ګوزار وخوړ ،چې وروسته یې بیا اغیز جوت شو او له دې پېښې یې وروسته شونډې تل رپیدې . په 1991 ز کې دالفتح دریم مهم مشر صلاح خلف ابو ایاد ترور شو هغه مهال د تور ګوته یو پیاوړي رادیکال فلسطیني صبري البنا ته ونیول شوه ، خو دالفتح ځینې غړي بیا وايي : د صلاح خلف ترور دیاسر عرفات په ګټه وو .
-
یاسر عرفات دفلسطین دواکمنۍ ادارې دمشر په توګه
په 2000 ز کې یاسر عرفات داسراییلو له لومړي وزیر ایهود باراک سره په کامب ډیويډ کې ولیدل دخبرو پرمهال ولسمشر بیل کلنټڼ دمنځګړي رول درلود ایهود باراک او بیل کلنټن هیله درلوده ،چې دحل او سولې وروستې تړون دې لاسلیک شي ،چې دفلسطینیانو او اسراییلو ترمنځ کړکیچ پای ته ورسیږي ، خو عرفات د امریکایانو او اسراییلو غوښتنه ونه منله ځکه دحل وړاندیز شوې طرحه نیمګړې ده او دفلسطینیانو غوښتنو ته ځواب نشي ویلای ځکه فلسطینیانو غواړي ،چې اسراییل باید هغې ځمکې اوختیځ بیت المقدس پخوشی کړي ،چې په 1967 ز کې یې نیولې وې دا مهال نو امریکا او اسراییلو دیاسر عرفات پر ضد خوله پرانېسته او پر نوموړي یې تور ولګاوه ،چې دخبرو دناکامۍ پړه دده پر غاړه ده .
له دې وروسته بیا دفلسطینیانو دویم پاڅون پیل شو او تل ابیب پر عرفات تور ولګاوه ،چې همدا عرفات یې تر شا دی ځکه ده خپل ولس په نامستقیمه توګه پاڅون ته ولمساوه عرفات به ویل : دالقدس لپاره به میلونونه شهیدان ورکړو دا مهال نو دیاسر عرفات دمحبوبیت او ملاتړ کچه دپخوا په پرتله ډېره راټېټه شوې وه ځکه دده ملګرو له واک او پسپنو څخه ناوړه ګټه پورته کړې وه او دحماس ستوری په ځلیدو وځکه دوی داوسلو تړون ونه مانه او داسراییلو پر ضد یې وسله واله مبارزه لاپسې ګړندې کړې وه .
-
په رام الله کې دیاسر عرفات محاصره .
-
دیاسر عرفات دروغتیا خرابیدل .
-
طبیعي مړینه که ترور
د الجزيرې تلویزون دنهو میاشتو زیار وروسته دا ثابته کړې ده ، چې د فلسطين پخواني ولسمشر او د ((فتح )) د مشر ياسر عرفات د مرګ په هکله نوي ژورناليستيکې څېړنې تر سره کړي.
عرفات د 2004ز کال په ډسمبر کې ومړ او نوموړی پاريس ته د درملنې لپاره په داسې حالت کې راوړل شوی و، چې روغتيايي حالت يې ډېر خراب و او زياترو فکر کولو، چې دی به مسموم کړای شوی وي. البته هغه مهال د وينې او نورو معايناتو کې د زهرو څرک ونه لګيد.
اوس اوس الجزيرې د د لوزان په ښار کې د سويس د راډيو فزيک انستيتوت په مرسته، ځينې څېړنې کړي، چې ښايي د ياسر عرفات د وژل کيدو ﻻمل لوړې راډيواکټيفې وړانګې يا تشعشات وي.
د ياسر عرفات نه پاتې توکي لکه خولۍ، د غاښو برس، کالي تر پلټنې ﻻندې راغلي او هلته د لوړې کچې راډيواکټف مواد موندل شوي.
د نوموړي انستيتوت کارکوونکي وايي، چې که دوی ته دا امکانات په ﻻس کې ورکړل شي، چې د ياسر عرفات د لحد خاورې او د ده کوم هډوکي باندې هم څېړنې تر سره کړي، نو دوی به په يقيني توګه د ده د مرګ يا په بل عبارت د وژل کيدو ﻻمل په ډاګه کړي.
د الجزيرې خبري رسنۍ يو تازه رېپوټ کې ويل شوي، چې د سويس د ډاکترانو هغه رېپوټ لاسته ورغلی، چې په کې ويل شوي، چې د ياسر عرفات مرګ لامل ښايي د پلونيوم راډيو اکټيو موادو په واسطه د نوموړي مسموم کول وي.
سويسي ډاکټرانو ويلي، چې د پلونيوم توکو زياته کچه يې کشف کړې، چې د عرفات د مرګ د فرضيې پخلی کولی شي.
دغه ډاکترانو ځينو ستونزو ته هم اشاره کړې او زياتوي، چې ازموېنه پر کمو نمونو باندې شوې او بل د عرفات له مرګ نه ۸ کاله تير شوي دي.
د لومړي ځل لپاره يو کال مخکې د نومبر په مياشت کې، د پلټنو په موخه د ياسر عرفات مړستون ( قبر) وسپړل شو.
