تاریخچه مطبوعات
شکل گیری پدیده ای به نام مطبوعات با انتشار اولین نشریات دوره ای اروپایی، ابتدا در غرب و در آغاز قرن هجدهم آغاز شد. گذشت زمان و گسترش تعاملات فرهنگی و سیاسی میان کشورها باعث شد که دنیای شرق را برای پذیرش مطبوعات آماده کردد و نخستین روزنامه ها در دهه چهارم قرن نوزدهم در هند ، ترکیه ، مصر ، ایران بنشر رسید ، ودردوره سلطنت امیر شیرعلی خان بین سال های ۱۸۶۸-۱۸۷۸ میلادی نخستین نشریه در افغانستان زیر عنوان “شمس النهارکابل” منتشر شد.
در دنیایی امروز مطبوعات به عنوان یک ابزار مهم اطلاعاتی در تار و پود زندگی مردم جای گرفته و با وجود گسترش وسایل ارتباط جمعی پیشرفته از قبیل رسانه های صوتی و تصویری و شبکه های اجتماعی ، همچنان جایگاه خود را حفظ کرده اند. این رسانه همگانی به عنوان ظرفیتی مثبت و در بعضی موارد منفی اما در گل برای بیشرفت و اطلاع رسانی زود رس در سطح دنیا جا افتاده و فعالیت های چشم گیری را انجام میدهد.
متفکران با مثبت خواندن نقش مطبوعات در فرآیند دولت – ملت سازی، استقرار همگرایی و وحدت ملی، بر فرآیند رو به کاهش ستیزه های قومی تاکید کرده است. با این وجود، مطبوعات اقلیت های دینی گاهی کارکردی عکس حالت یاد شده دارند که در نهایت به افزایش ستیزه های قومی منجر می شود.
آزادی مطبوعات
بدون شک مطبوعات با نفوذترین وسیله انتقال ارزشها و نظریات و عقاید و اخبارهستند . مطبوعات هم ارزان اند و هم قابل دسترسی. مهمترین نقش مطبوعات دادن خبر و تفسیر وقایع روزمره است. مطبوعات بجز خبررسانی نقشهایی دیگری هم دارد ؛ برای مثال مجلات که بیشتر جنبه سرگرمی یا تخصصی دارند و اطلاعات خاصی را برای گروه معینی ارائه می دهند.
ویژگیهای دیکر مطبوعات تأثیرگذاری روی افکار عمومی است. مطبوعات می توانند به علت تنوع، گروههای خاصی را مخاطب خود قرار داده و با زبان خود آنها با آنها ارتباط برقرار کند و مطالب مورد علاقه شان را منتشر کنند. مطبوعات ارزان ترین وسیله ارتباط جمعی است و همچنان مؤثرترین وسیله تأثیرگذاری بر افکار عمومی میباشد . لذا می تواند نقش مهمی در انتقال، حفظ، گسترش و یا نفی و ابطال ارزشهای فرهنگی ایفا نماید. به بیانی ژرف تر باید گفت که مطبوعات یکی از وسایل گوناگون ارتباطی هستند که بخش وسیعی از مخاطبین را بدون هیچ گونه ارتباط شخصی بین فرستندگان و گیرندگان پیامها فرا می گیرند.
مطبوعات معرفی کننده الگوی نقشها، دیدگاهها و چگونگی روی آوردن به ارزشهای فرهنگی است که ممکن است مردم به طریق دیگر هرگز به آنها دسترسی پیدا نکنند.
بنآ نقش نشریات در هر کشور از همه چیزها بالاتر است. رسانه ها در عموم می توانند که یک کشوری را رشد بدهند و هدایت بدهند به راهی که صلاح کشور است می تواند به عکس عمل کنند. هر سازمان که در متن جامعه پدید می اید باید دارای کارکردهایی در خدمت جمع و جامعه باشد و چنان تنظیم گردد که بتواند مانند یک تن، به صورتی هماهنگ، خدمات خود را به جامعه که منتها و موجد آن است عرضه دارد، مطبوعات و سازمانهای ارتباطی نیز این قاعده مستثنی نیستند و تقریباً همه محققان و دست اندرکاران مسائل و نیازهای جامعه، مخصوصاً صاحبنظران وسایل ارتباطی بدان اندیشیده اند و به اهمیت و جایگاه مطبوعات پی برده اند.
اهمیت توجه به مطبوعات
صاحب نظران علوم مختلف برای مطبوعات کارکردهای بسیار متنوعی مطرح می نمایند. مطبـوعات از یک سو در زمینه اطلاع رسانی در مورد مسائل علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و از سوی دیگر در جنبه های فرهنگی و توسعه ای نقش مهمی را ایفا می نمایند.
علاوه بر این ها مطبوعات در سطوح مختلف آموزشی، گسترش روابط اجتماعی و تبلیغات اقتصادی و سیاسی نیز مؤثر بوده، از این جهت موجبات افزایش سطح آگاهی های عمومی را فراهم می آورد.
بدون تردید حضور مؤثر مطبوعات، ارتباط تنگاتنگی با چگونگی و وضعیت فضای عمومی یک جامعه دارد. نقش نظارتی نشریات، انتقاد از شرایط موجود و راهنمایی اعضای جامعه، نیازمند فضای عمومی گسترده ای است که فرهنگ پذیرش نقد در آن، ضریب امنیت رسانه ها از جمله مـطبوعات را تضمین کند. این فضا از یک سو با وضع قوانین و ثبات آنها و از سوی دیگر با توجه به میزان استقبال دولتمردان و مردم محقق می شود.
