بسم الله الرحمن الرحیم
له هر څه اول، د لویې جرګې د دغه لوی چتر لاندې د افغانستان د ۳۴ ولایتونو څخه د ولس د مختلفو اقشارو استازو ته چې د هېواد له ډېرو لرو ولایتونو، ښارونو، بانډو او ولسوالیو څخه مو تشریف راوړی دی، ټولو ته د بشریت د ستر لارښود دا تحفه در وړاندې کوم.
السلام علیکم و رحمت الله و برکاته
له هرې خور، ورور او فرد فرد څخه مننه کوم. له فضلیتماب پروفیسور سیاف څخه د زړه له کومې مننه کوم. جناب استاد! تاسو د وطن یو بنسټ یاست، خدای مو همېشه لره او انشاالله و تعالی موږ به وینه ختمه کړو. داوطن به بیا سمسور شي. اصلي جوړښت بندونه نه دي، اصلي جوړښت زړونه دي. راشئ چې زړونه سره یو کړو او دا وطن بیا اباد کړو.
از برادر گرامی جناب داکتر صاحب عبدالله ابراز امتنان می کنم که شانه دادند و در این وجیبه ملی باهم پهلو در پهلو و مستقیم درخدمت مردم افغانستان قرار گرفتند، د هر یوه یادونه، نه کوم، کسی از پیشم نماند و باز خفه نشود. نو همدا رسم به وکړو چې له ټولو نه مننه وکړو، سمه ده!
لویه جرگه ده خوش کیلیپلر
همه خوش آمدید!
ډېر ښه راغلاست
مانند همیشه به روح شهدای نظامی و ملکی ما اتحاف دعا می نمایم. به خانواده های پر افتخار نیروهای امنیتی و دفاعی ما ابراز همدردی می نمایم. به مجروحین نیروهای دفاعی و امنیتی ما بازهم تعهد می سپارم که دولت از هیچ سعی و تلاش در بهبود صحت و تداوی آنها دریغ نخواهد کرد. از فرد فرد سرباز و صاحب منصب و منسوب نظامی – پولیس و استخباراتی کشور ابراز قدردانی و تشکر می نمایم. این نهادها گل‌های سرسبد جامعه ما اند. همچنان به روح تمام شهدای کرونا خاصتاً به نمایندگی برادر عزیزم صالح صاحب و دانش صاحب، به روح غضنفر شهید دعا می کنم، امید است که همه از کرونا مصئون باشید.
اگر شرایط خاص نمی بود، این جلسه پر افتخار را ما در این شرایط کرونا دایر نمی کردیم، اما تنها وقار ملت است، عزت ملت است و شما بهترین نماینده های ملت هستید. همه سر تان افتخار می کند و از حضور تان.
جای بسا افتخار است که خداوند توفیق نصیب کرد تا در این لحظه مهم که نیاز به اتخاذ تصامیم بزرگ است به ملت مراجعه نماییم و این مراجعۀ ما را ملت عظیم افغانستان با جبین گشاده لبیک گفت و حمایت گردید.
از یک یک تان که از دورترین نقاط افغانستان تشریف آوردید و از زن های قهرمان افغانستان که امروز اینجا حضور دارند و با محرم های خود تشریف آوردند باز هم ابراز امتنان می کنم.
لویه جرگه سنت شیرین و دیرینه است که به عنوان یک نهاد و بنیاد مردمی به کشور جهت و مسیر توام با خیر و مصلحت ملی ایجاد کرده است. لویه جرگه جاییست که در آن مردم در فضای همدلی و فارغ از هرنوع قید و قیود حرف دل شان را تبادله کرده و فیصلۀ را به نظام تقدیم می نمایند.
حضور برجسته زنان افغانستان هم در شورای ملی، هم در تمام نهادها که امروز که فیصدی شان به 30 فیصد رسیده و هم در لویه جرگه مشورتی به رونق جرگه می افزاید.
جرگه اعتبار اخلاقی دارد، جرگه ممثل اراده ملی و اجماع ملی مردم افغانستان است. این عنعنه در سال های اخیر مخصوصا جهت تعیین کرده و در مشوره جرگه و تطبیق آن همیشه خیر و فلاح بوده، من بازهم از حضور گرم تان از صمیم قلب استقبال می کنم و از هیئت اداری لویه جرگه ابراز امتنان که در وقت بسیار کم، کارهای بزرگ را انجام داد.
یقین دارم که از طریق رسانه‌ها و مشورت‌ها در جریان قرار گرفته اید که در روزهای عید با راه اندازی دپلوماسی عیدی صحبت‌های مهم و اساسی با رهبران منطقه داشتم. با جلالتمابان رجب طیب اردغان رییس جمهور ترکیه، الهام علی یوف رییس جمهور آذربایجان، محمد حسن روحانی رییس جمهور اسلامی ایران، قربانقلی بردی محمدوف رییس جمهور ترکمنستان، شوکت میرضیایوف رییس جمهور ازبکستان، عمران خان صدراعظم پاکستان و نرندرا مودی صدر اعظم هندوستان صحبت‌های مفصل داشتم. محور این صحبت‌ها تقویت روابط دوجانبه و چندین جانبۀ ما بود.
همه اینها از روند صلح به رهبری و مالکیت مردم افغانستان حمایت می کنند. جمهوریت نظامی است که در آن همه جای می گیرند و اجماع منطقه روی جمهوریت است و این اجماع را برای شما تبریک می گویم.
در عین حال که رویای ما که باید افغانستان دوباره به حیث چهارراه وصل منطقه بدل شود، در رویا باقی نماند. مژده می دهم برایتان که امسال کار تاپی در افغانستان شروع می شود، تمام موانع رفع شده است.
همچنین انتقال برق از ترکمنستان، انتقال شبکه فایبر نوری و شروع خط آهن از تورغوندی به هرات به شدت زیر کار است. همچنین شاهد افتتاح خط هرات- خواف خواهیم شد. از اوزبیکستان خط انتقال یک هزار میگاوات برق با قیمت ثابت پنج سنت برای 10 سال نهایی شد، کار به زودی ممکنه شورع می شود. هم راه لاجور به روی ما باز شده، هم راه چین و هم راه روسیه، بازشدن این راه ها را برای تان تبریک می گویم.
همچنین بند شاه توت که منتظرش بودیم، آب آشامیدنی و آب حیاتی مردم کابل را تامین خواهد کرد، درحالت نهایی شدن از سوی کشور دوست ما هندوستان است. این پروژه های بزرگ ضرورت بر صلح پایدار دارد.
اول به زړونه جوړوو، مګر څنګ کې به یې کورونه هم جوړوو او ځان به له احتیاجه باسو. ما یک کشور نهایت غنی هستیم، منتها فاجعه ما این است که زیاترین مردم ما در فقر زندگی می کنند. از این جهت گفتمان اساسی ما همراه منطقه و جهان سر تبدیل کردن منابع پنهان ما به ثروت ها و سرمایه های آشکار است و امروز فضل خداوند همه می فهمیم که چه داریم. یک نکته دیگر هم از موهبت ذات الهی تشکر می کنیم.
منابع طبیعی افغانستان نهایت به صورت عادلانه بین ولایت های افغانستان و زون های افغانستان تقسیم شده است. یو وارې چې وګورئ دا د ملي یووالي تهداب دی. هیچ نقطه افغانستان بدون منابع طبیعی نیست و همه این منابع طبیعی لازم و ملزوم یکدیگر هستند و خوشبختی زیادتر این است که 10تا از فقیرترین ولایات افغانستان زیادترین ثروت های طبیعی افغانستان را دارند. دا به انشاالله و تعالی بیا موږ ټول سره ونښلوي.
سیاست ما، سیاست معقول و با مفهوم جمهوریت نشان میدهد که ما عمق استراتیژیک برای هیچ آزمند و حلقه حریص در منطقه نخواهیم بود، بلکه دوست استراتیژیک همه خواهیم بود و این دوستی در محور منافع مشترک، و قابل فهم و احترام متقابل بدون کم و کاست خواهد بود .
ما می خواهیم زیادترین دوست ها را داشته باشیم و در مشکلات بین دوستان، طرف نباشیم. از خاک افغانستان مقابل هیچ همسایه هیچگونه سوء استفاده نخواهد شد و عین همین تقاضا را داریم که از طرف همسایه های ما، اقتدار ملی ما، عزت واعتبار ما مورد احترام متقابل قرار گیرد.
ما دنبال دوستان فراوان استیم و هیچ نیت دشمن سازی و دشمن تراشی نداریم. من فخر میکنم که پس از دوره استالین که مرزهای تجارتی ما با دیوارهای فولادی بسته شد، امروز آسیای میانه به نزدیکترین دوستان افغانستان تبدیل شده اند و رشته‌های کهن فرهنگی، اقتصادی و تاریخی ما در حال تازه شدن و گسترش است.
جا دارد از موقف بسیار اصولی متحدین فرا منطقه‌یی ما نیز سپاس نمایم و از حمایت آنها از برنامه صلح در افغانستان ابراز قدردانی و امتنان نمایم. علاوه بر دوستان منطقه یی ما جامعه اروپا، جاپان، کانادا، آسترالیا، کشورهای سکندنویا و هندوستان که متحدین اساسی افغانستان هستند و وعده کرده اند که درازمدت همراه ما کار می کنند. جهان اسلام برایتان واضح است که مناسبات ما روز به روز تحکیم می یابد.
روابط ما با ایالات متحده امریکا همچنان روابط بنیادی و تهدابی است. از تلاش‌های دولت ایالات متحده امریکا بخاطر اعاده صلح و دستیابی به راه حل سیاسی، قدردانی و امتنان می نماییم.
زه د لویې جرګې په هکله د امریکا متحدو ایالتونو له نننۍ اعلامیې څخه هرکلی کوم چې په هغه کې د افغانستان د راتلونکي لپاره د مطلوب هدف، د سولې د تامین، اقتصادي پرمختګ او زموږ د اوسنۍ ټولنې له ارزښتونو څخه ملاتړ اعلان شوی او د دې اعلامیې پښتو او دري نسخې تاسو ته وېشل شوې دي.
مهم است که چیزی را که برای ما گفته بودند، به رهبری نظام گفته بودند، امروز امریکا به صورت آشکار به تمام ملت افغانستان روبرو است. هدف مطلوب هدفی است که در آن اقتدار ملی، آزادی، وحدت ملی، دموکراسی، حفظ و توسعه ارزشهای 18 ساله ما در نتیجه صلح تحکیم شود، نه اینکه خدا ناکرده در خطر بیفتد.
دا یوه ژمنه ده او نن تاسو ټولو سره شریکه شوې ده او دا زما غوښتنه وه چې د لویې جرګې عظمت ته د حرمت لپاره دوی یوه اعلامیه ورکړي. اعلامیه واضح ده او تاسو سره شریکه شوې ده.
ګرانو وطنوالو!
همدا پرون یولس بجې مې د استرالیا له یو میلیاردر ډاکټر فارسټ سره ویډیويي خبرې درلودې، هغه سخته علاقه لري چې د افغانستان د معادنونو ـ زرغونې انرژۍ ـ او د کرنې په برخه کې پانګونه وکړي. ټاکل شوې هغه د اکتوبر په میاشت کې په خپلې شخصي الوتکه کې کابل ته راشي.
هغه زموږ د خبرو په تائید وویل، افغانستان د طبیعي شتمنیو یوه داسې خزانه ده چې چا لاس نه دی ور وړی، چې د دغې خزانې په راویستو سره به د افغانستان د خودکفايي خوب په واقعیت بدل شي. ډاکټر فارسټ په وروستیو کلونو کې دوه میلیارده ډالره په بېوزلو هېوادونو کې په بلاعوضه خیریه کارونو لګولي دي.
د دغه مثال یادونه ځکه ضرور و چې خپل ملت ته ډاډ ورکړم چې افغانستان به تر اخره د پردیو خیرات او مرستو ته نه وي اوږد کړی. موږ ته په رښتیا هم خدای تعالی لویه شتمني راکړې ده چې که په معقول ډول استخراج شي او سمه استفاده ور څخه وشي موږ خپل اوسنی وضعیت ژر بدلولی شو.
نکته کلیدی صرفه جویی است، از نتیجه سروی هایی که بسیار دقیق و به استناد عکس چشم که کمیسیون محترم اصلاحات اداری انجام داده، هزارها بست خالی وغیرحاضر را پیدا کردیم. امروز به پاس اطفال افغانستان که به زودی به مکتب می آیند، من اعلان می کنم که 15000 بست جدید معلمین استخدام می شوند. و هم چنین، چون علمای افغانستان وارثین انبیاء هستند برای ما و مخصوصا روند لویه جرگه مشورتی اول را و اولین آتش بس در افغانستان، نتیجه فتوای متفقه علمای افغانستان بود، من امروز اعلان می کنم که 1000 بست به وزارت محترم ارشاد، حج و اوقاف در خدمت علمای کرام قرار گیرد.
او غوښتنه مې داده چې یوه مشترکه کمېټه دې جوړه شي چې زموږ یوه لویه هیله او غوښتنه عملي کړي او هغه داده چې فاصله مکتب و مسجد، فاصله پوهنتون ها و مدارس را ختم کنیم. این کشور اسلامی است، مسلمان هسیتیم، مسلمان بودیم و تا ابد مسلمان خواهیم بود. او جناب استاد له تاسو بیا هدایت غواړو.
له دې کبله زموږ د نن ورځې ملي بحثونه د نولسمې او شلمې پیړۍ سره بنیادي توپیر لري. زموږ د نن ورځې د ملي بحث اساسات جمهوریت ـ ملي وحدت ـ ولسواک نظام لرل ـ د اقتصادي فرصتونو او شتمنیو منصفانه وېش ـ د یو ځواب ورکوونکي نظام تقویه کول او د خپلو معنوي او مادي شتمنیو ساتل دي چې زموږ راتلونکی ثبات تضمینوي. او د ښځو حقوق هېر دې نه شي، که څوک دعوه لري یک شعر مولانا را برایتان می خوانم:
گفت پیغامبر که زن بر عاقلان
غالب آید سخت و بر صاحب‌دلان
باز بر زن جاهلان چیره شوند
زانک ایشان تند و بس خیره روند
له دې لویه فلسفه څه ده؟ دا زموږ عزت دی، دا زموږ ویاړ دی او دا زموږ تاریخي مولانا دی. ما در قسمت خقوق خواهران خود کدام فیشن را رعایت نمی کنیم. عمیق ترین بحث فرهنگی عرفانی صوفی و اسلامی خود را و اوج تمدن اسلامی خود را می خواهیم تمثیل کنیم.
موږ واقعي سولې او ثبات ته اړتیا لرو، افغانستان اړتیا لري چې د حرکت مسیر یې صاف او شفاف وي، تر څو زموږ ولس د خپل ځان او مال څخه مطمین اوسي او خپلو اولادونو ته د راتلونکي لپاره پلان او پروګرام جوړ کړي. خوشبختانه زموږ په ټولو ولایتونو کې د بحث اساسي محور بیا ودانول او په خپلو ملي شتمنیو اتکا ده.
زه او صالح صاحب پنځو ولایاتو ته تللي یوو په دې اواخرو کې لوګر، غزني، کاپیسا، نیمروز او سمنګان ته. دې ټولو ولایاتو کې یوه خبره ده، هر څوک غواړي چې موږ جوړ شو، په خپلو پښو ودرېږو، خپلو منابعو ته انکشاف ورکړو او زه واقعا پر دې ویاړم، مشکلات ټولو ته معلوم دي، اما دا ولس واقعا له پولادو نه جوړ دی. اگر سنگ به جای ما می بود می ترقید، اما در اینجا اراده ملی موجود است که ختم بحران چهل ساله را می خواهیم، ختم، ختم، ختم نقطه پایان به این بحران ها.
له استثنا پرته د ټولو ولایتونو او د هېواد د ټولو قومونو اساسي بحث پر همدې دی چې څنګه په ځان بسیا او په خپل ځان اتکا وکړو. ولس امید او لوړې هیلې لري او په دې فکر دی چې څنګه له خپلې مخې څخه شته ابهامات لیرې کړي. په همدې خاطر هم چې هر ګام پورته کوو موږ باید په نهایت کې د یو دولت ملت په توګه واقعي ثبات ته ورسېږو، داسې ثبات چې ټولو ته د منلو وړ وي. او هغه ثبات دادی چې هر افغان د بل افغان مساوي او برابر دی. موږ ټول د یو باغ ګلان یوو، په هره ژبه چې غږېږو هغه زموږ د تاریخ ویاړ او افتخار دی، اما هویت مو یو ملي هویت دی.
یکی از کلانترین دانشمندان فرانسوی که دو دهه را در مطالعه افغانستان سپری کرده بنام شلومبر شی.. به یک چیزی اشاره کرده که کمتر مردم اشاره کرده اند. در دیگر ممالک کوه ها موجب جدایی است. شلومبر شی.. میگوید گوه عظیم هندوکش ستون فقرات وحدت مردم افغانستان است. و همین همیشه هندوکش بزرگ ما را با هم وصل کرده نه فصل. میگویند که کوه به کوه نمی رسد، آدم به آدم می رسد. امروز شما ممثل اراده مردم افغانستان زن و مرد، برابر برادر و خواهر در این تالار بزرگ هستید.
د دې لپاره زما ژمنه وه چې داسې کار و نه کړم چې لوټه کېږدم او له اوبو تېر شم. زه د لوټو په پلونو باور نه لرم، تر دا اوسه مې ټوله هڅه دا وه او په دې باور یم چې په اوبو کې د لوټې په کېښودو او له اوبو تېریدو باندې زموږ ستونزه نه حل کېږي، موږ باید مستحکم او کلک بنیادونه جوړ کړو.
تا امروز بخاطر صلح من و تیم تصمیم‌گیر به شمول جناب داکتر صاحب در دولت مذاکرات اصولمندانه و ملی را رهبری کرده ایم. از همکارهای برادرهای عزیزم جناب صالح صاحب، دانش صاحب از صمیم قبل تشکر می کنم و از تمام تیم امنیت ملی افغانستان و از ستره محکم ه افغانستان، لوی څارنوالی افغانستان که زحمات نهایت زیاد در راه دفع مشکلات کشیدند.
بسیار اصولمند که در هر قدم آن به تمام منافع ملی فکر کرده‌ایم. صلح ملی هست و ملی خواهد بود. صلح به هیچ صورت موجب تفرقه در این ملت واحد شده نمی تواند. من افتخار دارم که بانی اولین آتش بس سچه و واقعا افغانی بودم که در آن مردم معنای آتش بس را در تمام کشور لمس کردند. او امیدونه پیدا شول.
نن د دې لپاره راټول شوي یوو چې د مذاکراتو او نهايي سولې په قېمت بحث وکړو چې زموږ ملي مصلحت څه دی. ما تاسې سره ژمنه کړې وه چې د هر تفاهم لار به د ملت په شنه او سره کارت ووهم او مخکې به ځم او د ملی شورا د دواړو مجلسونو د حضور مننه کوم. نن د ویاړ او افتخار ځای دی او زیات خوشاله یم چې په خپلې ژمنې مې عمل وکړ .
هیڅ شی له تاسې پټ نه دي او نه به له تاسې پټ پاتې شي. د پخوانۍ مشورتي جرګې نوي فیصده فیصلې مو عملي کړي دي او نن یوې دوه لارې سره مواجه یوو، ځکه مې ولس ته مراجعه وکړه. یو ځل بیا ستاسو له راتګ څخه مننه کوم.
یو ډېر ساده سوال دا دی چې موږ پنځه زره او سل طالب بندیان د خپلو امنیتی او دفاعي ځواکونو او ملکي افغانانو په بدل کې تبادله او یا مو خوشي کړل، نو دا څلور سوه زندانیانوکې مشکل څه دی؟
دلته باید په ډېر صراحت سره ووایم چې ستونزه په ارقامو کې نه ده، موږ په هغه توافقنامه کې چې د امریکا او طالبانو ترمنځ په دوحه کې لاسلیک شوې وه، طرف نه یوو. په هغه توافقنامه کې ویل شوي دي چې د امریکا متحده ایالات به کوښښ وکړي چې تر پنځه زره پورې طالب زندانیانو خوشي کولو ته زمینه مساعده کړي. بیا تکراروم چې هلته دقیق پنځه زره نه دي یاد شوي بلکې تر پنځه زره پورې یاد شوي او د (تر یا الی) کلمه ډېره جوته یاده شوې ده.
اوس طالبانو د مذاکراتي خلاوو څخه په استفادې دغه پنځه زریز عدد په پنځه زره نومونو او مشخصو څېرو بدل کړی دی. تر اوسه پورې چې موږ هر ګام پورته کړی دی سولې ته زموږ د تعهد او حسن نیت څرګندونه کوي، په داسې حال کې چې موږ د دوحې د توافقنامې په اساس د مذاکراتو د پيل مخکې د زندانیانو خوشې کولو په برخه کې هیڅ تعهد او ژمنه نه وه کړې. خو دا چې بیا مو هم پنځه زره او سل تنه زندانیان خوشي کړل دا سولې او د افغانستان راتلونکی ته زموږ ژمنه او تعهد ثابتوي.
جناب استاد تاسو ته مو په تېره جرګه کې ویلي وي چې هر قدم ضرور وي، موږ به یې اخلو او مشورتې لویې جرګې موږ ته هدایت راکړ چې په بندیانو کار وکړو. زموږ د فیصلو اساس د تېرې مشورتي لویې جرګې غوښتنه وه. او ۴۶۰۰ بندیان د طالبانو له همدې لېست او څېرو نه خوشې شوي او ۵۰۰ نور مو د طالبانو له بندیانو خوشې کړل چې دا ټول افغانستان پورې تړلي دي اوقاضي القضات صاحب او محکمه، لوی څارنوال صاحب، ملي امنیت دفتر، ملي امنیت دستګاه یو په یو دا کتلي دي ترڅو ثابته شي او جناب ډاکټر صاحب هم په ورځنۍ توګه په دې کې داخل و.یانې هغه څه چې د قانون په چوکاټ کې امکان د لیرې کېدو و ترسره شوي دي.
هر یک از دوسیه های ازین ۴۶۰۰ نفر باتیم طالبان بارها مستندسازی شده، در آن شک و شبه نیست و در عین حال ۵۰۰ نفر دیگر کسانی بودند که باید از تمام افغانستان نمایندگی کنند و این لیست ۵۰۰ نفر را که اعلان کردم، از خاطری است که ۵۰۰۰ نه تنها پوره شود، بلکه ما یک قدم فراتر برویم. نو زموږ له نظره څه چې امکان و د قانون او اصولو په چوکاټ کې موږ قدم اخیستي.
چون نکته کلیدی بحث روی اصولیت است. من هرجایی که رفته‌ام و با هر افغانی که دیده‌ام، از قانون اساسی به عنوان وثیقه ملی یاد کرده ام. کدام خواهر در کدام نقطه افغانستان همراه تان دیده اند که یاداوری از حقوق بنیادی تان نکند، کدام جوان کدام عالم؟ وثیقه ملی ما قانون اساسی ما است. این کتابچه نیست، دا تګلاره ده، دا اصول دي دا بنسټ دی په دې باندې اباد افغانستان جوړېږي، ازاد افغانستان جوړېږي، پیاوړی او یو موټی افغانستان جوړېږي.
به اساس قانون اساسی، رهایی این چهارصد زندانی در صلاحیت رییس جمهور افغانستان نیست. صلاحیت های رئیس جمهور افغانستان را قانون جزا محدود ساخته است. طور مثال، افرادی که به حکم اعدام محکوم اند، صلاحیت رئیس جمهور تنها اینست که حکم اعدام اینها به حبس ابد مبدل شود و اصول شرعی است، وجود دارد. کسانیکه قتل کرده اند و در کمیته تمام این موضوعات تشریح شده میتوانند.
تا رسیدن به اینجا از هفتاد کوتل و هفت خوان رستم گذشته ایم. حال به یک لحظه باریک و حساس نزدیک شده ایم. دایرشدن این لویه جرگه نشان دهنده تعهد ما و تیم ما به تطبیق قانون اساسی است. در این جای هم باید شک نباشد که قانون اساسی افغانستان برای یک حالت صلح‌آمیز و با ثبات ساخته شده است و ما امروز بدبختانه این دو نعمت الهی را نداریم، دریای خون جریان دارد.
کدام کسی است درین تالار که صدمه ندیده باشد، داغ نداشته باشد. ما یک ماحول مشکل داریم و در زیر این ساحه ماحول، باید تصمیم بگیریم. فیصله ها دشوار خواهد بود، اما جز به دست راست یا دست چپ یا دوراهی، راهی سوم نیست، وقت تصمیم است، این چهار صد نفر دوسیه های سنگین دارند.
د طالبانوژمنه څه ده، طالبانو ژمنه کړې ده چې که دغه څلور سوه زندانیان خوشې شي، دوی به په درې ورځو کې دولت سره مخامخ مذاکرات پیل کړي او د مذاکراتو اوله موضوع به د تلپاتې اوربند په سر موافقې ته رسېدل وي. تکرار می کنم، بعد از اینکه ۴۶۰۰ نفر تکمیل شد و به ما قبلا اطمینان داده شده بود که همین آخرین چیز است که از نگاه قانون ممکن است، راه بدیل پیدا خواهد شد. طالبان گفتند، در صورتی که ۴۰۰ نفر رها شوند، سه روز بعد از امروز مذاکرات رسمی با هئیت مذاکره کننده ما و طالبان انشاالله تعالی شروع خواهد شد.
در عین حال تهدید کرده اند که اگر اینها رها نشوند، نه تنها به جنگ و خشونت خویش دوام خواهند داد بلکه آن را افزایش خواهند داد. دغه دوه لارې دي. ما به خاطر دورسازی بار ملامت از گردن جمهوری اسلامی افغانستان، لبیک گفتن به ارشادات دین مبین اسلام و آرزوی سراسری مردم افغانستان، گام‌های بزرگ و عملی گذاشته‌ایم. با آنهم در نقطۀ رسیده‌ایم که دو راهی است. شکست این بنبست و انتخاب درین دو راهی، بدون مشوره با ملت مصلحت نیست، زیرا از حیطه صلاحیت رییس جمهور بیرون است.
به شجاعت نیروهای امنیتی و دفاعی افتخار میکنم و می‌نازم که توانسته اند از حاکمیت دولتی و نظام دفاع جانانه نمایند. په همدا رقم ولسونو باندې نازېږم چې د افغانستان هرې برخې او هرې لوېشت خاورې څخه یې په جرئت دفاع کړې او په جرئت ودرېدلي دي، د خوشحال خان په وینا:
لا تراوسه یې ماغزه په کرار نه دي
چا چې ماسره وهلی سر په سنګ دی
انشاالله و تعالی دا ولس به همېشه ژوندی وي.
د مشورتي لویې جرګې محترمو غړو او د ملت درنو استازو، خویندو، وروڼو او ټولو وطنوالو!
ستاسو د نن او سبا ورځې تصمیم ډېر مهم دی. زه ستاسې هر یو په درایت او وطن دوستۍ باور لرم. تاسو ټول د افغانستان رښتینې لوڼه او زامن یاست. په دې هم زه باورمند یم چې په افغانستان کې جمعي عقل همېشه له فردي عقل پوخ دی او حدیث نبوي چې امت به یې په اجماع کې اشتباه ونه کړي پر دې باندې هم د زړه له کومې باورمند یم.
د بین الملي ټولنې هیله دا ده، څومره ژر چې تاسې تصمیم ونیسئ، بهتر دی، غوره به وي چې تصمیم نن یا سبا له خیره ونیسئ، ترڅو د افغانستان د اسلامي جمهوری دولت او طالبانو ترمنځ مخامخ بین الافغاني مذاکرات پیل شي. په خپله وطني مینه او وطنپرستانه احساس خپل کار پیل کړی.
تر دې زیات د ډموکراسۍ او ولسواکۍ تمرین او تمثیل امکان نه لري. نن د افغانستان کوچی، دیشین، ښاري، مېرمن، عالم ټول په دې تلاش کې دي. پنځه ویشت قشره یاست د هر یوه نوم نه اخلم. له ګوټ ګوټ د افغانستان نه راغلي یاست. تله ستاسې په لاس کې ده، تصمیم دروند دی، مګر دېته ستاسوکافي عقل او تجربه شته او جناب ډاکټر صاحب به هم ستاسو مرستندوی وي.
به فضل خدواند ملت ما دولت قوی میخواهد و دولت به محور مردم می چرخد و حضور شما این ادعای مرا به صورت واضح تمثیل می‌نماید. متاسفانه در طول تاریخ کشور ما شاهد فروپاشی ها و سقوط دولت‌ها بوده است، اما هیچ دسیسه و توطیه خارجی نتوانسته است، اساسات ملت بودن ما را ضعیف بسازد. همیشه تحت بیرق اسلام و با تمثیل وحدت ملي، ما توطیه ها را ناکام ساختیم. دیگران سر افغان بودن ما تصمیم گرفته نمی توانند. وحدت ملی ما کلانترین سرمایه ما است و اعتماد ما سر ملت ما، همه ما را باهم مرتبط میسازد.
حالا جمع شده‌ایم که خواب‌های شومی را که دیگران برای ما دیده اند، با خاک یکسان سازیم و پایه‌های نظام را بیشتر مستحکم سازیم تا که از دایره باطله تاریخ بیرون شویم و ثبات واقعی را ایجاد نماییم.
جمهوریت ظرف خیلی بزرگ است. ظرفیت خیلی بزرگ است. این ظرف می‌تواند بیشتر از امروز کثرتگرا باشد و توان جذب و ادغام را داشته باشد. اما هیچ گروه و هیچ نوع دیگر نظام توانایی جذب جمهوریت را ندارد. یکی از توصیه‌های لویه جرگه قبلی این بود که باید از جمهوریت و قانون اساسی صیانت صورت گیرد. با تمام تردیدسازی‌ها و شک اندازی‌های که دیگران کردند، قانون اساسی را تطبیق کرده و انتخابات را انجام دادیم.
طالبان د دې ټولنې یو واقعیت دي، د هیواد د ثبات لپاره زموږ مسوولیت دی چې یوه سیاسي حل لاره پیدا کړو او وینه ختمه کړو. لېوال صاحب په ایران کې زموږ سفیر یو شعر لري.
هله جومات مو مناره نه لري
په کې ماشوم څونډی سپاره نه لري
هله میله د راکټ کور نه راوړه
ورانه دېره مو کټاره نه لري
راشه دا لس گوتې کړو لس بزغلي
د زړه پر للمه چې باران ووري
که له آسمانه څاڅکي نه پریوتل
اوبه به ورکړو اوښکې څاڅکي څاڅکي
د ټوپک ماته شپیلۍ وشرنگوه
د توت پر شنه څانگه یې ونڅوه
چې ښوونځي ته ترې ټالۍ جوړه کړو
هله گولۍ د ټانگ راوځړوه
دا د وطن ارزو ده. راشئ چې دا ارزو عملي کړو او جنبه ورکړو.
وطن پدیدۀ عزیزتر از جان ما است، پس برای عزت او جان سپردن برای اکثریت این ملت بحث تازه نیست. خلک وایي چې ځان نه وي جهان دې نه وي. ما همېشه ویلي که افغانستان نه وي، ځان دې نه وي. از همه ولایات من خاطرات نهایت خوب دارم، اما تکرار نمی کنم. این ملت در یک بحث آزاد است. خواهر گرامی ما حق دارد که شما را قناعت بدهند یا شما او را قناعت بدهید، اما ضرورت است که جرگه با نظم برگزار شود.
زموږ د نن ورځې روایت د دیکتاتورۍ ـ تحمیل ـ امتیاز طلبۍ او زیاده خواهۍ څخه د نجات روایت دی. د دغه عظیم ملت غیرت او بصیرت ته سلام چې هیڅ بهرنۍ دسیسې ونشوای کړای دا ملت ترغیب کړي چې له مرکزه ځان جلا وګڼي او د تجزیې په فکر کې شي. خپلې خاورې سره د دغه عظیم ولس دا ډول د تعلق احساس زموږ لویه ملي سرمایه ده.
زموږ ملت چې کومې غوښتنې لري په ځانګړي ډول د اقتصادي پرمختګ او سوکالۍ لپاره هغه ټولې منطقي او پرځای دي. دا به انشاالله تعالی ټولې ترسره شي. کندو کوچنی دی، اما په ترتیب به انشاالله و تعالی کارونه ترسره شي.
برگزاری و تنظیم این لویه جرگه در مدت چهار روز و بحث بالای مساله مهم و حیاتی کشور، بیانگر ظرفیت، توانایی و اراده محکم جمهوری اسلامی افغانستان برای صلح و مشورت با ملت است.
به تصمیم و فیصله شما باور کامل داریم که انشاالله به خیر و فلاح کشور می باشد. حالا از حضور شما اجازه می خواهم و در روز پایانی لویه جرگه باز هم به حضور شما خواهم رسید. تشکر از همه شما.
تل دې وي افغانستان
یشه سن افغانستان
زنده باد افغانستان
موفق باد لویه جرگه مشورتی ملی ما
