یو انسان غواړي ژباړن شي، خو نه پوهېږي چې له کومه ځایه یې پیل کړي او څنګه ځان دې موخې ته ورسوي؟ له ژباړې سره ښه مینه لري، خو ویره لري چې په دې لاره کې به بریالی نه شم.
یا نه پوهېږي چې دا څنګه لاره ده؛ په تلو ارزي؟
په دې مقاله کې د ژباړې هغه چلونه او لومړني ګامونه درښایو چې تاسو ژباړې ته هڅوي او په راتلونکي کې تاسو تکړه ژباړن شئ.
تاسې چېرې یاست؟
په ژباړه کې لومړی کار دادی چې خپل ځای پیدا کړئ. که مو هوډ کړی وي چې ژباړن شئ، نو دغو پوښتنو ته ځواب ووایئ:
ـــ غواړئ له کومې ژبې ژباړه وکړئ؟
ـــ غواړئ کومې ژبې ته ژباړه وکړئ؟
ـــ څومره پر دغو ژبو پوهېږي؟
ـــ د دغو ژبو رسمي زده کړه مو کړئ؟ او که غواړئ تازه دویمه ژبه زده کړئ؟
ـــ غواړئ شفاهي ژباړن شئ، که غواړئ لیکلې ژباړه وکړئ؟
ـــ غواړئ په کومه برخه کې ژباړه وکړئ؟ ادبیات؟ تاریخ؟ دیني؟ سوداګري؟ .......؟
ـــ مخکې مو ژباړه کړې که تازه پیل کوئ؟
ـــ مخکې مو په خپله ژبه کې لیکل کړي، که غواړئ لیکل او ژباړه یو ځای پیل کړئ؟
دا پوښتنې ځواب کړئ، تاسو به خپل ځای پیدا کړی چې چېرته یاست، د ژباړې لپاره څومره وړتیا لرئ او څه کولی شئ.
څه ته اړتیا لرئ؟
غواړئ ژباړن شئ؟ له دغه کار سره مینه لرئ؟ د دغه کار لپاره انګېزه لرئ؟
که ځواب مو (هــــــــو) وي همدا بسنه کوي. د پیل لپاره لوړ مهارت، زیاتې تجربې او نور څه ته اړتیا نشته، مهمه دا ده چې انګېزه ولرئ، پیل وکړئ، او دوام ورکړئ.
ژباړې ته زده کړه مهمه ده؟
پوهنمل اسدالله وحیدي وایي "ځینې کسان فکر کوي چې د ژباړې لپاره ځانګړو زده کړو ته اړتیا ده. باید د دواړو ژبو ادبیات مو لوستي وي. یا باید د ژباړې کورس ولولئ او د فراغت سند ولرئ.
اندېښنه مه کوئ، ژباړه سند ته اړتیا نه لري. زه ډېر کسان پېژنم چې ادبیات یې نه دي لوستي، خو بیا هم ښه ژباړن دي، لسګونه کتابونه یې ژباړلي او ژباړه یې هم معیاري ده"
نو که تاسو ځانګړې زده کړه نه وي کړې، اندښنه مه کوئ. هوډ وکړئ، مینه ولرئ، پلان جوړ کړئ او وړاندې لاړشئ.
نه پوهېږئ څه وژباړئ؟
ښایي نه پوهېږئ چې څه وژباړئ. خپلې انګېزه ته ور وګرځئ، غواړئ د ژباړې له لارې پیسې پیداکړئ؟ غواړئ خپلې ژبې او فرهنک ته خدمت وکړئ؟ که غواړئ دواړه یو ځای وکړئ؟
که تاسو غواړئ له دې لارې پیسې وګټئ، نو وګورئ چې په کومه برخه کې پیسې دي او که غواړئ خدمت وکړئ،وګورئ چې ژبه او فرهنګ مو څه ته اړتیا لري.
یوه موضوع وټاکئ
که تاسو له څو موضوعاتو سره پر یوه وخت مینه ولرئ او غواړئ ویې ژباړئ. نو یوازې یوه یې وټاکئ. هڅه مه کوئ چې په لومړیو کې پر یو وخت په څو برخو کې ژباړه وکړئ.
یوه موضوع وټاکئ او تر پایه یې وژباړئ.
حوصله وکړئ!
ژباړه د حوصلې کار دی. هڅه مه کوئ چې په یوه شپه او ورځ، یوه اونۍ او یوه میاشت کې ځان ژباړن کړئ.
که تاسو هره ورځ ژباړه او د ژباړې د پیاوړتیا لپاره نور لازم کارونه کوئ، یو کال ورسته به تاسو تکړه ژباړن وئ.
دموضوع له ټاکلو ورسته به څه کوئ؟
د ژباړې ته پیل وړاندې په خپله ژبه یا هغه ژبه کې چې ژباړه ورته کوئ، د موضوع اړوند مطالعه وکړئ او مطالب واورئ.
که موضوع ادبي وي، ادبي متن ولولئ، فلم وګورئ، د ادیبانو خبرې واورې ....
که موضوع خبري وي، خبر واورئ، ورځپاڼې ولولئ، تلوېزون وګورئ ....
که موضوع اقتصادي وي، اقتصادي کتابونه ولولئ، اقتصادي خبرونه واورئ....
د خپلې پښتو د پیاوړتیا لپاره مو د کورنۍ د غړو خبرې واورئ، مور او پلار مو څنګه غږېږي، که مو نیا او بابا ژوندي وي دا نو غټ غنیمت دی، ځکه هغوی ډېره خوږه او طبیعي ژبه لري.
د هرې موضوع مربوط شیان وګورئ او مطالعه یې کړئ.
نوټ: په ژباړه کې خپلې خبرې ولیکئ، څومره چې ساده او کلیوالي کلمې کار شي، ژباړه مو خوندوره راځي. خو معیار ته پام کوئ.
کوچنی متن وټاکئ!
د ژباړې لپاره یو کوچنی متن وټاکئ. سخت او اوږده متنونه بیا ورسته وژباړئ.
متن له کومه ځایه او څنګه پیدا کړئ؟
د متن د پیداکولو لپاره ډېر ځایونه شته چې ځینې یې دلته لنډ یادوو.
ـــ کتابونه او کتابپلورنځي
ـــ انټرنټ
ـــ چاپي او برښنایي مجلې
له نورو مرسته وغواړئ (د پوهنتون له استادانو یا د اړوندې برخې له څانګه والو او پوهانو پوښتنه وکړئ)
پلان جوړ کړئ
یو پلان جوړ کړئ چې په یوه ورځ کې څومره ژباړه کوئ. البته دا پلان باید ستاسې د وړتیا، وخت او امکاناتو پر اساس وي.
په ورځ کې دوه ساعته یا دری ساعته ژباړه وکړئ کافي ده.
اماده اوسئ
مسلکي سپورټمینان پوهېږي چې دوی باید هره ورځ تمرین وکړي؛ تر څو خپل ځان په مناسب فعال حالت کې وساتي.
دا چار له ژباړې سره هېڅ توپیر نه لري. که تاسو دا چار د ورزش د تمرین په څیر همېش ترسره نه کړئ د ژباړې مهارتونه ورو ورو له لاسه ورکوئ.
څنګه کتاب ولولئ؟
کتاب مو که خپل و، کرښې پکې وباسئ. د ځینو کلمو او اصطلاحاتو ژباړه ولیکئ.
که نوي کلمې او اصطلاحات مو پیدا کړل، لاندې ترې کرښه وباسئ، د کتاب په څنډو کې د ځینو کلمو مترادفې کلمې او بدیلونه ولیکئ ....
که( PDF)کتاب لولئ، دلته هم کرښې ایستلی شی. که دا کار ناشونی و،کتابچه وکاروئ یاداښتونه واخلئ. په کمپیټر کې د ژباړې لپاره ځانګړی فایل ولری .....
د کوم عمر کتابونه وژباړئ؟
که تاسو له انګلیسي یا نورو ژبو ژباړه کوئ، لومړی د ماشومانو کتاب وژباړئ، ورپسې د تنکیو ځواناو او د ځوانانو همداسې پسې وړاندې ولاړشئ.....
ژباړه وکړئ، خو مه یې لولئ
که مو ژباړه نوې پیل کړې وي، یوه اونۍ ژباړه وکړئ خو بېرته یې مه لولئ.
ستاسو لومړی ژباړه چېرته نه چاپېږي او نه یې خلک ګوري چې تاسو ته پېغور درکړي. یوه اونۍ ژباړه وکړئ څو له متن څخه ستاسې ویره ختمه شي او نور په ژباړه کې د بریا احساس وکړئ.
په څومره وخت کې ژباړن کېږم؟
غټه مړۍ مه کوئ، حوصله وکړئ، ځکه چې ژباړن کېدل وخت ته اړتیا لري.
ځینې کسان په څو میاشتو کې ژباړه زده کوي خو له ځینو ښایی دا چاره کلونه وخت ونیسي. دا چاره له دې سره تړلې ده چې ستاسو انګېزه او مینه څومره پیاوړې ده، څومره وخت
اخځلیکونه:
وحیدي، اسدالله. (۱۳۹۸) . د ژباړې لار. کابل: اکسوس
افغان لیکوال.(۱۳۹۶) . دعلمي ژباړې لارښود. کابل: افغان لیکوال د ژبو او ژباړې انستیتیوت
ښکلی، اجمل. (۱۳۹۳) .د ژباړې اصول. جلال اباد: مومند
خپرندویه ټولنه
