تر پرونه پوری رسنیو اټکلی خبرونه او تبصری خپرولی چی ګواکی جمهور ریس غواړی له ۲۰۱۴ میلادی کال وروسته هم په واک کی پاتی شی ، چی ددی کار لپاره د خپلی خوښی لویه جرګه را غواړی ، په دغه لویه جرګه کی به پر دری مهمو موضوعاتو خبری کیږی .
یوه له طالبانو سره د مفاهمی خبره او د ځینو په اند د ختیځو او سویل ختیځو ولایاتو واک هغوی ته سپارل ، دویمه د ډیورند د بدشاګومی کرښی په باب د جرګی د غړیو تر منځ سلا مشوری او بله هماغه د امریکایی سناتورانو نظریه چی افغانستان خدای مکړه د تجزیی خواته ولاړ شی او دریمه د جناب جمهور ریس لپاره ډیره مهمه موضوع د اضطراری حالاتو د اعلان له مخی د جمهوری ریاست ټاکنی د نا معلومی مودی لپاره ځنډول او د جناب عالی د واک او اقتدار دوام .
که سړی پورته موضوعاتو ته ځیر شی ، په ریښتیا چی دریواړه زمونږ د ګران هیواد او هیواد والو لپاره مهم او حیاتی موضوعات دی ، که په د یپلوماتیکه ژبه وویل شی ، لکه ( له طالبانو سره د مفاهمی لاری چاری د ډیورنډ د کرښی په باب د لویی جرګی پریکړه تر لاسه کول ، او د ۲۰۱۴ میلادی کال وروسته د حالاتو څیړنه او ارزونه )
مونږ پوهیږو چی ښاغلی جمهور ریس به د خپل نیمګړی واک او اقتدار دوام لپاره یو ځل بیا په همداسی پسته او نرمه ژبه ولس ته دوکه ورکړی ، خو د پردی تر شا به هغه څه وکړی چی د نوموړی ځواکمن او زورور مشاورین او معاونین یی غواړی :
１- له طالبانو سره مفاهمه : په دی خبره اوس ټول ولس پوهیدلۍ چی د طالب ټولی قربانۍ او هلی ځلی د پاکستان د ګټو لپاره دی او پاکستان په مجموع کی د طالبانو له پروژی څخه دوه عمده اهداف لاسته راوړل غواړی ، چی یوه یی ظاهرآ ډیر ساده او دوهم یی د پښتون قوم په نس کی د یوی بلی چاړی منډل دی ، ساده او اسانه یی دادی چی افغانان دی ته اړ کړی چی د دیورنډ کرښه په رسمیت او یا د یو بین المللی سرحد په توګه ومنی
او که دا نه ګیږی نو د طالب پروژه تر هغه وخته و غځول شی او زمونږ په ګران هیواد کی جنګ دوام پیدا کړی تر څو افغان او نړیوال په دی خبره راضی کړی چی د فغانستان خدای مکړه تجزیی ته غاړه کیږدی او بیا د همدغی تجزیی په نتیجه کی پښتون میشتی سیمی د یوه ایالت په توګه له پاکستان سره وتړل شی .
２- له څه مودی راهیسی د شمالی ټلوالی او په اصطلاح د پنجشیری لیډرانو له خولی اوریدل شوی ، که ده ډیورنډ د کرښی په رسمیت پیژندلو سره په افغانستان کی امن راتلای شی نو باید حکومت په دی خبره غوړ وکړی او دغی ستونزی ته د پای ټکی کیږدی ، لکه نوی سیاستوال او د بلخ والی چی په یوه غونډه کی ویل( ددوی خوښه چی کرښه اټک کی منی که په مټک کی )
حال دا چی په اوسنیو شرایطو کی د ډیورنډ د کرښی کټ مټ او پرته له څه واخله او څه راکړه له معاملی پرته د پښتون قوم د وژلی په معنی دی ، دا یادونه اړینه ګڼم چی دا مسئله خورا زیات تحقیق او څیړنی ته اړتیا لری چی دا مقاله یی ځای نه دی ولی همدومره یادونه به بس وی چی افغانان په دی پوه شی چی په هر قیمت وی باید دغه ستر تاریخی جرم او ګناه ته غاړه کی نږدی .
３- د عالی جناب د واک او اقتدار دوام : چی هغه هم یواځی د ښاغلی د خوښی د لویی جرګی په وسیله دوام پیدا کولای شی ، دا د حکومت په واک کی دی چی د پورته دریواړه موضوعاتو لپاره په پراخه پیمانه تبلیغات وکړی د عامو وکړو ذهنونه مخشوش کړی او په پایله کی یی د خپلی خوښی لویه جرګه راوغواړی او په دی وسیله خپل واک او اقتدار لپاره جواز پیدا کړی چی دا ددغو مصیبتونو د پیلامی لپاره ښاغلی جمهور ریس د خپل لستوڼی د مار مارشال فهمیم په اشاره او مشوره له شمالی ولایاتو څخه د خپلی خوښی والیان لری او په عوض کی مارشال فهیم او دهغه انډیوالانو ته شمالی ولایات وسپارل .
فضل الله مجددی د جمیعت اسلامی متعصب غړی یی د لغمان والی وټاکه چی د اسمعیل طارق د زمانی ټول انتقامونه د هغه ولایت له غیر جمیعتیاتو واخلی او په لوی لاس د لغمان ولسونه د طالبانو او سیاسی مخالفینو تر څنګ ودروی
بادغیس ولایت ته یی په غوږو کوڼ صبرۍ ولیږه چی هغی خواته هم نوی راپارونی رامنځته شی ، د هلمند په اور بلی ولایت کی د یو بلوڅ ټاکنه د جګړو د اور د لا ژبغړاند کولو په معنی دی
همدا رنګه په تخار ، فاریاب او بغلان کی د ازبکو او تاجکو والیانو ټاکنه او د ټول شمال ۹ ولایتونه یوی ډلی ته سپارل او د شمالی ټلوالی د تجزیه غوښتنی مټی قوی کول نه دی نور څه ورته ویلی شو.
په اخیر کی ښاغلی جمهور ریس ته مشوره ورکوم که له اقتداره جلا کیدۍ نشی نو همدا اعتماد چی د افغانستان د تجزی پر پلویانو یی کوی مهربانی وکړه همدا باور د متحد افغانستان پر غوښتونکو وکړه ، که نور هیڅ نه وی له بلی تاریخی بدنامۍ خو به وژغورل شی .
بهاند اجمیر
