دحرمينو هنداره
(دحج يونليک)
دولسمه برخه
محمدحسن حقيار
haqyar@gmail.com
په ژمي کې دوبى
ترمينل ته له رسېدو وروسته نو د هر حاجي لومړى کار د سعودي سيم کارت اخستل او خپلو کورنيو ته د رسېدلو ډاډ ورکول وو.
همدلته د يوشوکيس شاته ځوان هلک ناست وو ګڼ سيمکارتونه اوکرېډېټ کارتونه يې مخ ته ايښي و، حاجيان پرې ور مات شو، د سيم کارتونو پېرل پيل شول،هلته هم څوټيليفوني شبکې کار کوي،موږ نه پېژندلې او نه مو انتخاب کولى شو، يوسيم کارت په پنځه ويشت رياله وو، او پنځه ويشت دقيقې کرېديت پکې وو،ماهم يو سيم کارت واخست ،ټيليفون ته مې واچاوه خو کار يې نه کاوه، سره له دې چې د سيم کارتونو په پلورونکي، چې په عين وخت کې صراف هم ووډېر بيروبارو خوورغللم او مرسته مې ترې وغوښته هغه هم زما ټيليفون واخست سيم کارت يې پکې تاو راتاو کړ خو ونشو، ويې ويل چې ستا ټېليفون خراب دى، پر هغه بيروبار ډېر وو ماهم ډېر ونه چېړه،ګورم چې څوتنه نور هم له همدې ستونزې سره لاس او ګرېوان دي، خير له ډېرو هڅو وروسته مې سيم کارت فعال کړ.
کورته مې زنګ وواهه وروسته مې چې خپل کرېډيټ وکوت نو دهرې دقيقې په سر يې رانه ٣،٧رياله ګرځولي وو،خو زما سيم کارت (مبايلي )کمپنۍ او نمبر مې ٠٥٤٤٤٣٩٩٨٣ووچې له ټيليفون نه ورګار شوم نو سيم کارت پلورونکي راباندې غږ کړ چې ورغلم ويل يې له خلکو سره په ژبه نه پوهېږې له ستونزو سره مخ دى، له مايې د ژباړې هيله وکړه ماهم له څو تنو خلاص کړ.
دلمانځه وخت و، اوداسه ته لاړم چې اوبه مې راپرېښودې سمې ډېرې تودې وې، ما ويل سهوه شوى يم ،يواځې دتودو اوبو نل مې پرانستى دى راځه تودې او سړې يو ځاى کړه خو په دواړو نلونو کې سړې اوبه نه وې، هوادومره ګرمه وه چې دنل اوبه لکه په اور چې تودې شوې وي، د ماسپښين لمونځ مو مسافرانه وکړ.
دهوا تودوالي واسکټ هم راباندې دروندکړ.
له موږ لږ وړاندې د مالېزيايي حجاجو الوتکه راغلې وه، دهغوى پاسپورتونودخولي وهل ،له عکس سره د شخص کمپيوټري کتل او.،،،ډېر وخت غوښت ،هغوى لسو غرفوته کتار ولاړ وو کوم يوساعت موږمنتظر و خو څوکۍ پرېمانه وې څوک ولاړ نه پاتې کېدل د هغوى له خلاصېدلو وروسته موږ همدې لسو غرفوته په نوبت ودرېدو ،دهر چا ويزه ،د پاسپورت نمبر، دګوتو او سترګونښې په کمپيوټري کامرو کتل کېدل،کار ډېر دقيق او ددرغلۍ امکان کم ووله دې ځايه تر فارغېدلو وروسته يې زموږ بيکونه راکړل خو يو ځل بيايې په يو بل ځاى کې همداسې غرفوته کتار ودرولو، په نوبت يې رانه پاسپورتونه واخستل او څه کوچني کوچني کمپيوتري سټيکرونه يې پرې ونښلول،موږ ته دا سټيکرونه اضافي او نا اړين برېښېدل خووروسته جوته شوه چې داهم د کار شى دى، چې وروسته به يې پخپل ځاى کې ورته اشاره وکړو .زه په کتار کې ولاړ وم چې يو تن پکولي مې پر اوږه لاس کېښود:((اوجوانيمرګ ايجه چى ميکنى))ګورم چې محمد شريف حنيف رباطى مې شاته ولاړ دى ، رباطي د حج او اوقافو وزارت مشاور او د افغاني بعثې غړى دى، نو موړى زماپخوانى ملګرى دى، زما کتاب (ښځه په اسلام کې )دواړه ټوکه اتلس کاله وړاندې هم ده کمپوز او ډيزاين کړي دي له دې ځآيه چې ووتو نو دافغانستان ٣٠٣ته ورته موټرو ته بوتلل شو ،سامانونه يې په ځآنګړې کراچۍ کې راوړل،او په لفټ يې د موټر سرته پورته کړل. داهرڅه حاجيانو ته دسعودي دحکومت لخوا نيول شويومزدورانو کول .
مازيګر لمونځ مو هم همدلته وکړ، لمر پرېواته مکې ته روان شو.
جده
جده ډېرلوى او له نړيوالو ښارونو ګڼل کېږي. داښار د سمندر پرغاړه پروت او له ساحلي او بندري حيثيت پرته صنعتى امتياز هم لري، دسعودي سترې فابريکې ډېرې په همدې ښارکې دي کوم هېوادچې له سمندر سره پوله لري نو خولۍ يې په غوړيوکې وي، الله ج دخپل حبيب په خاطر په سعودي دااحسان هم کړى دى چې سمندر يې هملته ور رسولى دى. که په په نقشه کې وکتل شي نو له جدې سره نښتى سمندر تړانګه او ډېر کم سورى ښکارى چې آن تر مدينې منورې رسېدلى دى، الله ج په همدې نرۍ تړانګه سعودي له نړۍ سره نښلولى او له سيالانوسره سيال کړى دى،
اوس چې دنړۍ له هرګوټ څخه حاجيان د هواله له لارې سعودي ته راځي نو ځينې يې په مدينه منوره کې خوډېر زيات يې په جده کې له الوتکوښکته کېږي، جدې ته دحرمينو دروازه هم ويل کېږي.
کله چې په ٢٦سپوږميزکال دريم خليفه حضرت عثمان له مدينې څخه مکې معظمې ته تشريف ورووړنو نو دمکې اوسېدونکيو ورته وويل چې دشعيبې دبېړيو تمځاى له مکې لېرې دى ،که دجدې پر ساحل نوى تمځاى جوړ شي نو ښه به وي،حضرت عثمان پخپله جدې ته لاړ هغه ځاى يې وکوت او دبېړيو دنوي تمځاى دجوړولو امر يې وکړ.
جده دعربي نړۍ اوپه ځانګړې توګه دسعودي ستربندري ښار دى چې هم دسمندر او هم د هوا له لارې ميليونونه خلک له همدې لارې سعودي ته دحج او نوروچارو لپاره راځي.
جده تر ١٩٨٠زېږديز کوچنى ښار وو،په دې وخت کې يې مساحت تر ١٢٥٠کيلومترو او نفوس تر يو ميليون وګړيو ډېر و داښار اوس په طبعي او مصنوعي ښکلا کې له آمريکايي او اروپايي هېوا دونو سره سيالى کولى شي، دباب الحرمين الشريفين او عروس البحر الاحمر لقب يې ګټلى دى.
په جده کې دسمندر پرغاړه دواکمنواو شتمنو اسمانڅکو ماڼيو دا ښار لا ښکلى کړى دى .لوى پوهنتون ،ګڼ نورعلمي او کلتوري مرکزونه پکې شته دي.
داخبارالمکه ليکوال(( فاکهي)) دحضرت ابن عباس په روايت وايي چې دحضرت بي بي حوا دحضرت ادم ع دمېرمن او د ټول انسانانو دمور قبر په جده کې دى.
علامه محمدطاهرکردي،په تاريخ القويم کې دالرحلة الحجازيه دليکوال علامه بتنوني له خولې وايي چې دجدې ختيځ ته په باب مکه کې يو لوى ١٥٠متره اوږ د،يومتر لوړ اودرې متره پلن قبر دى چې خلک يې دبي بي حوا قبر بولي خودوى داخبره نه مني.داقبر اوس هم په جده کې موجود دى.
کله چې مکې ته لاړو نو هلته مولنايارمحمد موږته وويل چې دبي بي حوا قبر ته به ځو خوموږ هلته دحرم اوکعبې دومره مجذوب نه وو چې بېرته جدې ته مو دتللو وخت موندلى واى ،اوياموددې احتمالي او نامعلوم قبر لپاره دحرم د جماعت لمونځ پرېښى واى ځينې خلک وايي چې ددې ښار نوم دهمدې لپاره جده ايښودل شوى چې زموږ ټولو جده (نيا)بي بي حوا چې کله له جنت څخه را ووېستل شوه او ځمکې ته راولېږل شوه،نولومړى همدې ځاى کې راښکته کړل شوه .
