په کونړکې ٦٨% ښځې د تبرکلوزپه ناروغى اخته دي .

کونړچې دهيواد په خيتځ کې يوغرنى ولايت دي او خلک يې ورځنى ژوندله  کروندو او مالدارى له مخې پرمخ وړي، خلک يې ډير بي وسي دي اودغرنيوسيمو ښځې يې د سړيوسره په کروندو او مالدارى په برخه کې فعاله ونډه لري اودرانه کارونه کوي .
د کونړولايت دعامي روغتيا رئيس ډاکټراسدالله فضلي ويلې  : د تبرکلوز د واقعاتويوجودا سيستم په کونړولايت کې لر و دلته د ټولو کلنيکونو نه منظم راپوراخلو او د تبرکلوز واقعات ثبت کيږي موږ د خپلو راپورونوله مخي د تيرو شپږوکلونو د راپور له مخي موږ مالومه کړي چې دښځوفيصدي د نارينؤ په نسبت د تبرکلوزپه ناروغى زياتي اخته کيږي .
زموږ د راپورونوله مخي د ٢٠٠٦ ز کال کې %٦٤ ښځي د تبرکلوزپه ناروغى اخته وې ٢٠٠٧ زکې %٦٢ ، په ٢٠٠٨ کال کې %٦٣ فيصده په ٢٠٠٩ کال کې %٦٠ او په ٢٠١٠ کال کې (  ٦٨%  ) ښځي د تبرکلوزپه ناروغى اخته شوي .
د ا داسي سروى نه ده چې دتبرکلوزد ناروغى د مالومه ولو په خاطرشوي وي بلکي داهغه زموږ واقعي راپورونه دي چې موږ د خپلو کلنيکونوڅخه اخيستي اوپه دومره کچه مثبت مريضان د درملنى لاندي نيول شوي اود ا واقعي ارقام دي ،تبرکلوز يومهم مرض دي چې په هيواد کې  او نړيوال روغتيايې سازمان داکو ښښ کوو چې ددي مرض مخه ونيول شي .
ښځي ځکه د نارينؤپه پرتله د تبرکلوز په ناروغى زياتي  اخته کيږي چې د ښځوژوند ډير سخت دي  ،درانه کارونه ډيرکوي ، غذايې سيستم ته يې زياته پاملرنه نشته ، او زياتي د ځوانى په عمر ښځي د تبرکلوزپه ناروغى اخته کيږي ، ځکه چې دوى له ډيرو تکليفونوسره مخ دي ، د يادي ناروغى درملنه کيدونکى ده په هغه صورت کې چې پدي ناروغى اخته کسان سملاسي ډاکټرته مراجعه وکړي اودوايې په منظمه توګه وخوري اود ډاکټرد هدايت سره سم پرهيز وکړي ، ددي ناروغى علاج په دريو کټګوريو کوو :اول  هغه ناروغ چې تازه پدي ناروغى اخته شوي وي هغي ته اوله کټګورى علاج شوروع کيږي .
دويم .هغه مريضان چې د سيني مثبت تبرکلوز نه دي اود سيني بيرون غوټي ولري هغي ته دريمي  کټګوري علاج شوروع کيږي .
دريم .هغه ناروغ چې مخکي يې ددي ناروغى دواء خوړلي وي اوبياپري دامرض حمله وکړي هغي مريض ته د دويمي کټګورى دوا شوروع کيږي .
خوپه مجموعي توګه د تبرکلوز د ناروغ علاج په اته مياشتوکې ترسره کيږي .
په ټول هيواد کې کونړد تبرکلوز ناروغيو د مثبت واقعاتوپه پيداکولو کې اول ځاى لري ( ډاکټرانود تبرکلوزپه مرض اخته مريضان ډيرپيداکړي ) .
هغه کورنى چې وغواړي ددي ناروغى نه خپل غړي ر وغ وساتي بايد په کورکي لږخلک ژوندوکړي ، د کوټواشداري بايد د لمرد شعاؤ پرمخ خلاصي کړي ، هغه مريض چې مشکوک وي ډاکټر ته وښودل شي ، د ټوخي په مهال خپل مخ ته رومال ونيسي ، که يوڅوک د دوو اونيوڅخه زيات وټوخيږي بايد خپل بلغم معائينه کړي ځکه چې دا سرويګانو ښوودلي ده که د تبرکلوز يوه مثبت واقعه پټه پاتي شي هغه په کال کې دولس نوري مثبي واقعي پيداکوي . ددي ناروغى علت دادي چې دايو مکروب دي چې مايکوبکتريم تبرکلوزورته وايې اوداپه دريمه نړى کې پرمخ روان ملکونوکې ډيردي .
دساري ناروغيود مسؤل ډاکټر احمد شاه ويلي : تبرکلوز يوه ميکروبي ، ساري او ځنډنى ناروغي ده .
سبب يې يومکروب چې مايکوبکتريم تبرکلوزنوميږي علت يې هغه خلک چې په ګڼه ګوڼه کې اوسيږي غريب ،بيکاره اوغذايې رژيم يې متوازن نه وي په ګڼه ګوڼه کې ژوند کوي ، روغيتايې اسانتياؤ ته لاس رسى نه لري ، دخاموشيدوڅخه استفاده کوي .
د ټي بي د ناروغ په وخت تداوي پکارده که ديوناروغ تداوي په خپل وخت ونه شي نوپه يوکال کې د لسوڅخه ترپنځلسوپوري نور کسان په نري رنځ اخته کوي ، د ټي بي ناروغ بايدخپله د وا د مناسب وخت او پوره مودي لپاره واخلي ، لاړي او بلغم په هرځاي کې تو نه کړي ترڅونورخلک پدي ناروغى اخته نه شي ، متوازنه غذا واخلي شيدي جوش کړي ، هغه ځاي کې چې اوسيږي بآيد د کوټي کړکى او دروازى خلاصي کړي ترڅولمرد اوسيدوځايه ته داخل شي . پدي ناروغي ټول خلک اخته کيدي  شي خوښځي اوماشومان پري ډير اخته کيږي ځکه چې ددي قشردناروغي پر وړاند ي مقاومت ټيټ وي ، څرنګه چې موږ ته مالومه ده ښځي په کور کې ډير درانه کارونه کوي ، زيات ماشومان زيږوي اوددي ترڅنګ په کور کې له ټولوڅخه روسته غذا ( پاتيشونى خواړه) خوري همدارنګه مياشتنى ناروغى يومقدار وينه ضايعه کوي چې د دوي د مقاومت د ټيټوالي سبب کيږي ، د اميدوارى او شيدو ورکولو په وخت د دوي وجود ته د ضرورت په اندازه خواړه نه رسيږي چې د مقاومت د ټيټوالي او د تبرکلوزد فعاله کيدو سبب کيږي ، په کلتوري لحاظ څرنګه چې ښځي له کور څخه د بآندي نه شي تللاي نوپه  وخت  تشخيص اوتداوي نه کيږي .
 
 
م . عصام