تیم انتقال قدرت رئیس‌جمهور منتخب ایالات‌متحده آمریکا دونالد ترامپ با جدیت مصروف جمع‌آوری فهرست مقامات ارشد حکومت آمریکا هستند. آقای ترامپ تحت مدیریت معاون ریاست جمهوری، آقای مایک پنس باید ۴۰۰۰ اراکین بلندپایه حکومت خویش را تا چند هفته آینده انتخاب و تعیین نماید.
۱۲۱۲ تن این اراکین وزرا، معینان، روسای ادارات مستقل و سفرا هستند که به اخذ رأی اعتماد سنا ضرورت دارند. ۳۵۳ تن ایشان کارمندان کاخ سفید هستند که در ادارات فدرال مصروف خدمت خواهند بود. ۶۸۰ تن ایشان از کارمندان ارشد اجرایوی آقای ترامپ هستند، ۱۴۰۳ تن دیگر ایشان در پست‌های پالسی سازی و کارهای اداری و باقی کارمندان ایشان در پست‌های مسلکی و فنی تعیین خواهند شد.
سیاسیون و تحلیلگران امور می‌توانند که با مرور فهرست تعیینات اعضای کابینه حکومت آقای ترامپ در مورد حکومت و فعالیت‌های آینده ایشان حدس بزنند. باوجوداینکه تمام ۱۲۱۲ پست کلیدی حکومت دارای حائز اهمیت است، اما در میان کابینه وزارت خارجه ایالات‌متحده آمریکا از اهمیت بسزایی برخوردار است. تعیین آقای زلمی خلیلزاد به حیث یک افغان تبار آمریکایی در چنین پست کلیدی نه تنها مایه افتخار به هواداران ایشان است، بلکه این اقدام توأم با پیامدهای مثبت برای حکومت ایالات‌متحده خواهد بود.
ساختار دولت فدرال ایالات‌متحده آمریکا متفاوت‌تر از ساختارهای مشابه کشورهای جمهوری است. باوجوداینکه معاون رئیس‌جمهور در حکومت ایالات‌متحده یک نقش بارز دراد، اما اغلبا این‌یک سمت سمبولیک است. نقش وزیر خارجه در تمام دولت‌ها بسیار آشکار است، اما در ایالات‌متحده امریکا اهمیت وزارت خارجه بسیار حیاتی بشمار می‌رود و بعد از رئیس‌جمهور، وزیر خارجه بزرگ‌ترین نقش را به عهده دارد.
نقش آمریکا را به حیث یک ابرقدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی نمی‌توان نادیده گرفت و یاهم منحصر به جغرافیای ایالات‌متحده شمرد. باوجوداینکه در عصر جهانی‌شدن، دنیا آهسته‌آهسته به یک قریه مبدل میشود و تغییرات در هر کشور میتواند که بر چندین کشور تأثیر گزار باشد، اما تأثیرات هر نوع تغییرات در آمریکا فراگیرتر است. به همین منظور انتخاب رئیس‌جمهور امریکا نه تنها برای آمریکایی‌ها، بلکه برای همکاران و رقیبان این کشور از اهمیت خاص برخوردار است. اما خارج از آمریکا نقش وزیر خارجه این کشور به مردم بسیار مهم است.
وزرای خارجه آمریکا نه تنها که در تغییرات جدی پالسی و راهبردهای خارجی ایالات‌متحده نقش داشته‌اند، بلکه باعث تغیرات وسیع در منطقه و جهان نیز شده‌اند. به‌طور مثال، جورج مارشال وزیر خارجه ایالات‌متحده آمریکا (۱۹۴۷-۱۹۴۹) که یکی از مؤسسین پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) شمرده میشود درعین‌حال به حیث طراح پلان مارشال برای احیایی مجدد اروپا بعد از جنگ جهانی دوهم نیز شهرت دراد. آقای هنری کیسینجر (۱۹۷۳-۱۹۷۷) که در اجرای سیاست معروف به دیپلماسی پینگ‌پنگ توانست که در دشوارترین شرایط رابطه ایالات‌متحده آمریکا و چین را حفظ کند. کیسینجر در جلوگیری و محدودسازی سلاح‌های استراتژیک میان آمریکا و شوروی با موفقیت توانست که از یک جنگ هسته‌ی کشنده جلوگیری کند و بالاخره برای خاتمه بحران و جنگ خونین ویتنام توانست که جایزه صلح نوبل را یکجا با همتای ویتنامی اش آقای له دوک تو به‌دست آوردند. پس وزرای خارجه ایالات‌متحده می‌توانند که نقش‌های حیاتی را در منطقه و جهان بازی کنند. اما برخلاف حضور یک شخص کم‌تجربه در این سمت مهم میتواند که باعث ناامنی منطقه و جهان شود.
به شمول هنری کیسینجر و جورج مارشال بعض از وزرای خارجه آمریکا در عرصه پالسی‌های خارجی و دیپلماسی به‌مثابه یک مکتب در جهان شهرت دارند. به همین منظور رقیبان و دوستان ایالات‌متحده همیشه پالسی‌های خارجی و تعیینات وزیر خارجه و تقرری سفرای ایالات‌متحده آمریکا را با جدیت کامل پیگیری می‌کنند.
باوجوداینکه فهرست نشر شده کابینه آقای دونالد ترامپ رئیس‌جمهور منتخب آمریکا تا هنوز نهایی نشده، اما در میان اسامی این کاندیدان اسم آقای خلیلزاد یک موضوع بسیار جالب است. از افراد ذیل در این فهرست نامبرده شده:
جان بولتون سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل، باب کراکر عضو ارشد کمیسیون امور خارجی مجلس سنا، نیوت گینگریچ رئیس سابق مجلس نمایندگان، جنرال استنلی‌مک کریستال فرمانده عمومی نیروهای ناتو در افغانستان و دکتر زلمی خلیلزاد، سفیر سابق آمریکا در افغانستان، عراق و سازمان ملل متحد ازجمله کاندیدان مطرح وزارت خارجه ایالات‌متحده امریکا هستند.
آگاهان امور آمریکا می‌توانند که در یک نگاه این افراد سرشناس و مجرب را شناسایی کنند. کاندیدان احتمالی وزارت خارجه از نخبه‌های امور سیاسی، روابط خارجی و امینت ملی ایالات‌متحده هستند. باوجوداینکه همه افراد مذکور در این فهرست از تحصیلات و تجارب عالی برخوردار هستند، اما میان ایشان آقای خلیلزاد دارای اوصاف است که انتخاب ایشان به حکومت آقای ترامپ از بهترین و پر چالش ترین انتخاب خواهد بود.
آقای خلیلزاد که یک آمریکایی افغان تبار است به حیث سفیر سابق ایالات‌متحده امریکا در افغانستان و عراق با این دو بزرگ‌ترین مأموریت نظامی و سیاسی ایالات‌متحده آمریکا آشناتر از دیگران است. آقای خلیلزاد از خاورمیانه، آسایی جنوبی و آسیای مرکزی شناخت بسیار عمیق دارد. او دانش آموخته دانشگاه آمریکایی در بیروت است، جای که با سران سیاسی و پرنفوذ عرب و خلیج‌فارس آشنایی حاصل کرد. در زمان مأموریت اش به حیث سفیر ایالات‌متحده آمریکا در افغانستان و عراق با کشورهای همسایه منطقه در این دو کشور آشنایی کامل و روابط حساس برقرار نمود. او به حیث نماینده دائمی ایالات‌متحده آمریکا در سازمان ملل متحد و شورای امینت این سازمان نه تنها روابط تنگاتنگ با جهان ایجاد کرد، بلکه توانست که با بسیار زیرکی در مقابل دو رقیب بزرگ ایالات‌متحده چون، روسیه و چین از منافع آمریکا و متحدین بین‌المللی‌اش با ایجاد ائتلاف‌ها و مهارت‌های دیپلماتیک دفاع نموده ضامن حفظ موقف و منافع امریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد گردد.
صحبت‌های آقای ترامپ در جریان کارزارهای انتخاباتی‌اش در مورد محدودیت مهاجرت و سفر مسلمانان به ایالات‌متحده آمریکا حساسیت‌های بعض از رهبران مسلمانان جهان و حتی سیاسیون آمریکا را برانگیخته و اظهارات ایشان روابط اش را با بعض از کشورهای اسلامی تا یک حدی خدشه‌دار نموده است. از سوی دیگر موقف آقای ترامپ برای باطل ساختن توافق جامع و نهایی هسته‌ای میان ایران و آمریکا که به‌عنوان "برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام" معروف است، باعث نگرانی‌های بعض از کشورها در منطقه و جهان شده است.
پس در چنین وضعیت بدون شک که حکومت جدید به آقای خلیلزاد ضرورت دارد و او به همکاری اش با اداره آقای ترامپ ادامه خواهد داد. چون ایشان نه تنها به لسان ها، فرهنگ، رسوم و سیاست این کشورها آشنایی کامل دارد، اما در عین حال او با آگاهی و روابط که با جهان اسلام، غرب و متحدین نزدیک آمریکا دارد میتواند که به حیث وزیر خارجه روابط حکومت آقای ترامپ را با این کشورها ترمیم نموده و راهبردهای ایالات‌متحده را از راه‌های دیپلماتیک و صلح‌آمیز تطبیق کند.
تعیین آقای خلیلزاد به حیث یک مسلمان در سمت ارشدترین عضو کابینه ایالات‌متحده برای آقای ترامپ عاری از چالش نخواهد بود و حتی به یک نحوه عقب‌گرد موقف آقای ترامپ نیز پنداشته خواهد شد. اما انتخاب ایشان در این سمت به حیث یک مسلمان، افغان تبار آمریکایی، از اقلیت‌ها و جمهوری‌خواه محافظه‌کار و به حیث یک دیپلمات مجرب که از جنگ سرد تا جنگ علیه تروریزم، از زمان ریاست جمهوری رونالد ریگن، تا برنده شدن دونالد ترامپ در پست‌های ارشد دولت ایالات‌متحده امریکا خدمت نموده، میتواند که با این اوصاف التیام بعض از جریحه های مبارزات انتخاباتی شده و به پرسش‌های ملی و بین اللمی در مورد موقف و دیدگاه رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ یک پاسخ بسیار واضح ارائه کند. اما زمان بهتر و بیشتر میتواند که جایگاه آقای خلیلزاد را در حکومت آقای ترامپ آشکار نموده و به این سؤالات پاسخ دهد که نقش بعدی ایشان چی خواهد بود. بدون شک هر نقش را که در اداره جدید آمریکا بازی کند، اما حضور ایشان در کنار آقای ترامپ بر روابط افغانستان تاثیرگزار خواهد بود.
محمد شفیق همدم فعال مدنی، نویسنده و پژوهشگر امور سیاسی است.
تماس با نویسنده shafiqhamdam@ و http://www.fb.com/shafiq.hamdam
