له تورک ټايم الماني ژبي ویبپاڼي څخه
ليکوال . شاهد ر. صديقی ( ۱) Shahid R. Siddiqi
ژباړن . سراج الحق ببرک زۍ ځدراڼ
په اسلامې نړۍ کې د سرحدنونو بدلون د امريکا متحده ایالاتو د جغرافیایې ستراتيژۍ یوه برخه ده .
اسلام اباد . په اسلامې نړۍ کې د نویو سرحدونو ایستل همداوس د امريکې جیو پولتيک ستراتيژۍ اجنډا په سر کې ليکلې شوې ده . دا کړنلاره د سرحدنو په بدلولو دبیلوبیلو قومونو یا توکمونو ترمنځه په نویو کرښو ایستلو باندې کارکوي . موخه دا ده ، د عدالت په نامه د بې حقوقو،محکومو، مظلومو او زوریدلو مسلمانو لیږکیو ته دنویو سیاسي واحدنو یا هیوادنو رامنځته کول دي . دا د امريکې متحدو ایالاتو پخوانې حکومت د جورج بوش په مشري دسیاسي فکرونو یوه ثابته او منلې شوي برخه وه . د دوی ځینو پلانونو اوچارو لاملو نو ته په کتوسره دغه مفکره ثابته جوتيزي . لکه پوځي ښکیلاګر یرغلونه، په رژيمونو کې بدلون را وستل او له همدې یرغلونوسره یو ځاې په مشخصو ولسونو، سيمو کې تجزیه او ویش پیل شوي دي .
پاکستان هم دې سيمو ته ورګڼل کیږي .
په سيمه کې د جهادي غورڅنګونو ځواکمنیدل اود دوی پرمختګ د امريکې متحده ایالاتو هژمونیستې سیاست ته یوه ستره نګونه ده . د نویو ځواکونو مرکزونه رامنځته کیدل اود دوی راټوکیدونکې ځواک دنږدې کیدوسره ( روسیه ، چین،هند اوایران . ژباړن ) او په نږدې راتلونکې کې د نړیوال اقتصادي بازار اصلې مرکز اسیا ته په دلیږ دیدو سره او د ټولو توکو یوځاې کیدلو سره امريکایانو خپل سیاسي اقتصادي ځواک په اسیا کې په شدیده ټوګه له لاسه ورکوي . امريکایان مجبور دي په خپل نړیوال سیاست او نړیواله ستراتيژۍ کې نوي بدلونه راولې او هغه شونتیاوې ومومې چې د دوی د ځواک ښویدلو مخه ونیسې .
امريکایي ستراتژیستان په دې باور دي ، چې په اسلامي نړۍ کې د ملتونو ویشلو او تجزیه سره د امريکامتحده ایالات کولي شي د جهادیستانو بنسټيز ځواک مخه ونېسې اود دوی مالي زیرمي وچي کړي . دوی غواړي دتیلو شتمني سيمي لکه کوردستان ، د سعودي عربستان ختیځ ته سيمي او بلوچیستان سره بیل کړي . د ګوداکې رژيمومو له خوا یې کنټرول کړي، تر څو دوی د دغو هیوادنو انرژي لرونکي زیرمي خپلي کړي . نور اسلامې هیوادونه باید هم سره ټوټې ټوټې کړل شي، تر څو دوی په اسانه سره کنټړل شي . په عراق کې دغه ميکانيزم اوس اوس روان دی . پر ایران باندې پوځي یرغل ددوی د ورځنېو چارو سر ليک جوړوي .
د امريکې متحده ایالاتو د ویشلو سیاست د پاکستان په اړه د دغې هیواد سیاسي،اقتصادي، غلط منجمنټ ،د قانون او عدالت تشه، اداري فساد او توکميزه بیلتون دسي اې ای یو رپوټ پر بنسټ یو بې ثباته هیواد ګنلې شوي دی . دغه لاملونه په پاکستان کې د طالبانيزېشن سبب ګرځیدلې دي . یو شمیر لامولونه بې له شکه د امريکایانو له خوا رامنځته شوي دي . تر څو دغه لاملونه اسلامي بنسټپال واک ته ورسوي . له دې سره به اسلامي بنسټپال د اټومي یا نوکلیار وسلو واک او کنټرول تر لاسه کړي . دا به اسرائیل ته د یوه ویره ونکې خوب سناریو وي . له همدې تګلارې پر بنسټ موخه به دا وي چې د پاکستان اټومي وسلې لمنځه یوړل شي .
سره له دې چې پاکستانې حکومت د امريکې یوې عادی اشاره منې او ور ته تسليم دی . په دغه مامله کې بیا یواځې د پاکستان پوځ خڼد ګرځیدلې دی . پوځ اټومي یا نوکلیار تجهزات او بهرني سیاست کنټرولوي . پوځ د امريکې جګړه په افغانستان کې هم رد وي . پوځ د امريکې فشارنو سربیره نه غواړي د طالبانو پر وړاندې عملیاتو ته زور ورکړي او زړه نا زړه دی . د پاکستان پوځ په ویره کې دی چې د جګړې په ترڅ کې به د ډیورنډ کرښې پر دواړوخواو کې د پرتو پښتنو یوالې ته به نوره هم زور ورکړي . ورسره به د دوی ملې امنیت له ستر ګواښ سره مخامخ شي . دښمنې پر دغه خورا حساس پوليزه کمربند باندې جوره ول دا به د مخامخ کیدونکې اصلې ګواښ یعنې هندڅخه پام اړه ول وي .
امريکا د پاکستان پر پوځ او څارګرې ادارې آی ایس آی باندې تور لګوي چې د دوی په منځه کې د طالبانو او جهادي ډلو خواخوږ ې شتون لري .له بلې خوا امريکا داریږي یوه بله ضربه په هغه جګړه کې ورکړل شي کوم چې د وی د اتحادې پوځونه سره یوځاې جګړه هرمرو بایلي .
له همدې امله امريکایانو، اسرائیلواو هند ته د پاکستان ملا یعنی پنجاب او ښایي سند څخه جوړه وي د یو کمزوري پوځ، بې اغيزي استخبارتې اداره، بې له څیرې کونکې اټومي غاښونوسره څواړخيزه مانا لري . دبلوچستان ایالات او شمال لودیځ سرحدي ایالات تجزیې هڅې دمخصوصو لارو په و سطه پیل شوي . ښاغلې اوبرست پیټرس ، په پنتاګون کې پوځ پوه په یوه مقاله کې د،، خونړي سرحدونو ،،په نامه د منځنې ختيز بالکانيزېشن طرحه وړاندې کوي . دی داسي نظر وړاندې کوي، شمال لودیځ ایالات دې له افغانستان سره بیر ته یوځاې کړل شي . دیو ازاد مستقل بلوچستان د پاکستان او ایران له خاورې څخه رامنځه ته شي .
دا سي انګیرل کیږي چې د پاکستانې بلوچستان په خاوره کې اټکل ۷۰۰ میلیارده کوبيک متره ګاز زیرمې او شپږ میلیونه بیرله د خاورې تیل زیرمه شتون لري .
Drawn and Quarterdښاغلې زلک هرریرېسون په واشنګټن کې دنړیوالي پالیسي مرکز مشر په خپله مقاله کې داسې ليکې ، د پاکستان تجزیه په دریو خپلواکو برخو یا وحدونوکې د توکمونوتر منځه د کرښې په وستلو کې ترسره کیداشي . پښتونستان یا شمال لودیځ ا یالات د پښتنو څخه جوړشوي او افغانستان دی . ازاد بلوچستان دیو سندي او بلوچې فدریشن له خوا رامنځه ته شي . پاکستان به په اټومي وسلو سمبال دولت چې ملا به یې پنجاب وي رامنځته شي . د ې بیا ليکې د پښتنو نشنلیستي احساس په پښتنې کمربند کې ورځ په ورځ په وده کې دي، دا ویش به ددوی دارامښت سبب شي اود کړکیچ مخه به ونیول شي . پښتانه ، بلوچان او سندیان پنجاب یا پاکستان د دغو ټولو لاملونو،کړکیچونو اصلې مسوول ګڼې .
پیټرس او هریرېسون دواړه یوه سندره او خبره کوي، دوی دواړه د سيمي په اړه یوه دوکټرین وړاندې کوي . دوی د امريکې متحده ایا لاتو بهرني سیاست ټاکي او د بهرني سیاست مخکښان دي .
بلوچستان د هند او متحده ایا لاتو لپاره هغه مهال یو ه خورا مهمه موخه وګرځیده کله چې د پاکستان پخوانې ولسمشر جنرال مشرف چین سره یو شمیر تړونونه لاسليک کړو . ده غوستل په سيمه کې د چین اقتصادې ستراتيژۍ امنیت وساتې او په بلوچستان کې یو باثباته حضور تضمین کړي ، ورسره د سر خوږونکو او پاڅونکونکې قومونو بغاوت په شاوتمبوي .
د چین حضور د کوادر په بندر کې چینایانو ته لاره هند سمندر ته خلاصه کړي . دا به امريکایانو او هندوانو ته د منلو وړ نه وي . لومړنۍ ته دهند په سمندر کې جنګې بیړیو ته ګواښ پیښ کړي ،ورستي ته د ایران هرموز تنګې ته د ورنږدې کیدو سره نا ارامې رامنځته کولو په مانا ده .
جنرال اسلم بیګ د پاکستان پوځ یو پخوانې مشر په خپله یوه مقاله کې ليکې ، د هند او متحده ایالاتو تر منځه دستراتيژيک ملګرتوب او د ګدې څارګري ادارې رامنځته کول تړون لاسليک شوي دی . په دغه تړون کې سي اې ای ، د اسرائیلو څارګره اداره موصاد، د انګريزانوڅارګره اداره ام شپاړلس، د هند استخباراتو ادارې د پلتنو او څیړنو څنګه او نور استخبارتي سازمانونه چې په افغانستان کې فعال دي شامل دي . دا ټول همدا اوس د پاکستان، ایران، چین، روسیه او نورو اسیایې هیوادو د بې ثباته کولو په لټه کې دي .
د بیګ په خبره د قبایلې سيمو کمربند نارازیان یا مخالفین په سروبې او کندهار کې روزل کیږي او بیا شمال لودیځ ایالات ته د عملیاتو لپاره استول کیږي . هم مهال د لشکرګاه او ناوې په پوځې اډو کې د ازاد بلوچستان د خپلواکې پوځ جنګیالې بلوچستان ایالات ته دسقوط ورکولو په موخه روزل او فعال کیږي، په پیسو او وسلو سمبال کیږي .
په شمال لودیځ ایالات کې یوه نوې ډله شکل نیسې ، دوی په مقاومت باندې لاس پورې کړي دی . د پاکستانې طالبان په نامه ،، تحريکې طالباني پاکستان ،، دوی قبایلي سيمي امنیت او د ایالات نورو ارامو سيمو ته یو خورا جدې ګواښ رامنځته کړي دی . د راپورنو پر بنسټ دا جګړه به یو مرستیاله جګړه د متحده ایالاتو او هند لپاره وي . په بدل کې د پاکستان پوځ په څلور جبهو کې مصروف ساتل شوي دی . د افغاني طالبانو پر وړاندې جګړه د پاکستانې قبائیلې سيمو په منځ کې،په شمال لودیځ ایالات کې د پاکستانې طالبانو سره مقابله، د بلوچستان دخپلواکې غوښتونکو پر وړاندې جګړه، د بمبی چاودنو څخه ورسته د هند او پاکستان پر پولو د هند پوځ شمیر ډیریدل . دا ټول پو ځ لپاره یو دروند بار او ګران کړکیچن حالات رامنځته کړي دي . له همدی سره بې کچه د پوځ زیرمو څخه استفاده کیږي .
دنړیوالتوب د پلټنو مرکز مشر ،، امريکا د ټرهګرو سره په جګړه کې ،، د کتاب ليکوال ښاغلی ميکل شوسدوفسکې په خپله یوه علمې ليکنه کې ،،د پاکستان بې ثباتېشن ،، په نامه هم دې موافق دي،د ده د څیړنو او اند پر بنسټ وایې . د واشنګټن د بهرنیو چارو سیاست او سیاسي کورس په فعاله توګه پاکستان دیو ملت په توګه د سیاسي ټوټه ټوټه کیدلو او بلکانيزېشن پر مخ بیولو کې ستره ونډه اخلي . شوسدوفسکې بیا ليکې ، د متحده ایالاتو کرښه ایستل د ټولنيزو، توکميزو، ګوندې بیلتون او سیاسي ویش په دخییلو باندې باید پیل شي . له همدی سره د پاکستان دتیروټیریل یا خاورې ویش او تجزیه مل ده . د امريکې انیسیاتیف د اسلامې نړۍ د ویشلو په اړه چې پاکستان هم په کې شامل دي . کیدای شي د دوی د ناسمو سنجیشونو له کبله خطا پریوزي . ځکه دوی د یوې ډیرې ټپې او بې ثباته جیو سیاسي سناریو پلان جوړ کړي دی . دامريکې سیاسي او اقتصادي کمښتونو ته په کتوسره او د جهادیانو قابلیت د جګړې په برې کې او د متحده ایالاتو امپریاليزم ته په کتو سره کیدای شي چې حالات له کنټروله ووځې . دا به د امريکې انتریس ته په ټوله نړۍ کې ډیرمضر تمام شي . سيميز او نړیوال امنیت به له جدې ګواښ سره مخامخ کړي شي . له همدی امله باید د امريکې متحده ایالاتو ولسمشر بارک اوباما د افغان جګړې په اړه یوار بیا سم فکر او سنجش وکړي .
پای
( ۱) شاهد ر. صديقې یو سیاسي مبصر او کارپودی ، ده د خبریال په توګه او په رادیو کې دندي تر سره کړي دي . دمنجمنټ په ستر وسترو مقامونو کې کار کړي ، د پاکستان په هوایې پوځ کې هم دنده تر سره کړي ده .
