دښاغلي پوهندوی اسماعيل (يون) ليکنه چې تر نوموړي سرليک لاندې يې ليکلي وه ، څلور ځلې ولوستله . لمړی : د ښه رواني ، کره پښتو ليکنې له خاطره ( د استاد يون خپل د ليکني سبک دی )
دوهم ځل ، د هغو ترخو واقيعتونو سپړل ، بيانول او لوستونکي ته د ښودلو له خاطره .
دريم ځل مې د يون صيب د بې پرېتوب او زړه ورتيا د کچې د انتها له کبله ولوستل .
څلورم ځل مې په ليکنه کښي پر علمي او فلسفي لوړو وړانديزنو باندې د غور کولو له کبله ولوستل .
يون صيب د خپلې ليکنې په وروستي پارګراف کښې له ټولو ليکوالو ، روڼ اندو ، او هغو سياستوالو نه چې د افغان اولس سره مينه لري ، غوښتي وه چې ليکني وکړي او د اولس په وړاندې خپل مسوليت او رسالت ادا کړي .
مخکې له دی نه چې دخپل اولس او هيواد لپاره خپل دوه ليدلوري ستاسې سره شريک کړم غواړم د پوهندوی يون صيب نه د زړه له کومي مننه وکړم چې تر بل هر چا يې د خپل اولس د مسوليت دروند پيټی پر اوږو اخيستی او تر ډيره بريده يې برياليتوب خپل کړی .
رابه سم خپلې خبرې ته :
د وروسته پاته هيوادونو له ژوند سره راز راز مصيبتونه مله وي . له هغی جملې نه اقتصادي مصيبت ، د زده کړي نشتوالی او يا ټيټ والی ، د ټولنيزو بنسټونو نشتوالی يا بدويتوب او داسې نور لاملونه په ټولنه کښي د سياسي او ټولنيزو ناخوالو سبب ګرځي ( دا چې دا ټولني او خلک ولي له نړۍ نه لیري او په تبعيض کښي ساتل سوي دي ؟ دا بيل تاريخي سياسي بحث دی )
کله چې په ټولنه کښي د زده کړې او پوهې کچه ټيټه وي ، خلګ له خپل حق او ټولنې ته د مسوليت نه خبر نه وي ، هغه وخت دی چې د ګاونډيو او لويو زبر ځواکونو لاس ورته خلاصيږي ، خپل لاسپوڅي ګماري او خپلي ګټې تر لاسه کوي . د نړۍ په ټولو وچو کښي د ورسته پاته او مخ پرانکشاف هيوادونو دغه برخليک دی . ( ولسمشريزو ټاکنو ته او همدا ډول پارلمان ته کانديدان تر رای اچونکو زيات وي ، د سياست مسلکي ډګر له مسلکي افسرانو ډک وي ، د پوهنتون د يوه پوهندوی ليکنه د برق ، تعمير او يا د ټانک انجنير ردوي )
دوهمه خبره مي ټولو روڼ اندو ته ده : افغانستان له خپل جيو پوليتک موقعت له نظره د هغه د تاريخ له لوړو ژورو ، د ژبو او قومونو تعدد ، د نړۍ له يوه هيواد سره نه پرتله کيږي . په نړۍ کښي تر جنګ نه وروسته هيوادونو کښي تر ډيره دا ناخوالې وجود لري . ټول وخت همدا نوښتګرو روڼ اندو او ملت پالو خپل ولسونه ژغورلي دي ، لاسونه يی يوبل ته سره ورکړي دي ، دنفاق پر ځای يې اتفاق ته لمړيتوب ورکړی ، تر قوميت او عقيدې يې ملي ګټي لمړۍ ګڼلي دي .
خپله ليکنه د يون صيب په دغه څلوريځه پای ته رسوم
خداى دې خير کړي د وطن او د ملګرو
خرڅوي يې رهبران په سوداګرو
څه خبر يې چې په کوم لوري دې بيايي
چې روان يې په ګډا او په سندرو
امين باوري
بلجيم
